UWAGA
Strona jest ponownie oddana do uzytku po zabiegach konfiguracyjnych. Jeśli zobaczą Państwo na niej jakieś błedy techniczne, prosimy o ich zgłoszenie.

Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach.

Lechici

Z Wedapedia
Wersja z dnia 12:29, 9 gru 2022 autorstwa Wedun (dyskusja | edycje) (do edycji)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Lech i Czech z dzieła Miechowity

Bracia Lech i Czech, legendarni założyciele pierwszych państw Słowian zachodnich Lechii (dawnej Polski) i Bohemii, z "Kroniki Miechowity" (1506) napisanej przez Macieja z Miechowa.

Lechici (niem. Lechiten, ang. Lechites), znani też jako plemiona lechickie[1], to nazwa odnosząca się do niektórych Słowian zachodnich plemion, które dawniej zamieszkiwały obszary obecnej Polski i mówiły lechickim językiem. Lechici są uznawani za najbliższych przodków etnicznych Polaków oraz wymarłych Pomorzan i Połabian.[2][3]

Historia

Według polskiej legendy, Mieszko I objął książęcy tron po swym ojcu Ziemowicie, który miał rządzić terytorium wschodnich Lechitów. Zjednoczył on plemiona nadodrzańskie, zachodnich Polan, Mazowszan, Pomorzan, Wiślan, Ślężan) w jedno państwo, zwane później Polską. Jego syn, Bolesław I Wielki, ufundował biskupstwa we Wrocławiu, Kołobrzegu i Krakowie, a także arcybiskupstwo w Gnieżnie. Bolesław prowadził zwycięskie wojny z Bohemią, Morawią, Rusią Kijowską i Lutykami oraz shołdował zachodnich Pomorzan, by płacili Polsce trybut. Bolesław I Wielki, zwany Chrobrym, był pierwszym koronowanym przez arcybiskupa królem Polski. Z przekazów historycznych wynika, że koronacja miała miejsce na krótko przed jego śmiercią w 1025 roku.

Grupa lechicka

Lechickie języki

Do Słowian Zachodnich zaliczali się przodkowie ludów znanych później jako Polacy , Pomorzanie, Czesi, Słowacy, Serbołużyczanie i Połabianie. Północna tzw. grupa lechicka obejmuje obok języka polskiego także pomorski (zagrożony ) i połabski (martwy). Do tej grupy należy również śląski, który jest przez niektórych lingwistów uważany za polską gwarę. Z kolei języki łużyckie z południowej części obszaru połabskiego, zachowane do dzisiaj na [[Górne Łużyce|Górnych i Dolnych Łużycach, plasują się między językami lechickim i czesko-słowackim.[5]

Polska za panowania Mieszka I (ok. 960–992)
Limes Saxoniae granica między Saksonami i lechickimi Obotrytami, ustanowiona w 810 roku, obecnie to teren Schleswig-Holstein

Imię "Lech"

Imię Lech lubLeszek , Lestko, Leszko, Lestek i Lechosław są bardzo powszechne w Polsce. Lech i podobne warianty tego imienia były popularne wśród członków dynastii Piastów, takich jak Lestko, Leszek I Biały, Leszek II Czarny, Leszek Książę Mazowiecki, Leszek Raciborz. Najstarsza część Gniezna, w centrum Wielkopolski, znana jest jako (Wzgórze Lecha) oraz ("Wzgórze Królewskie"). Lestko (również Lestek Leszek), wymieniony w Kronice Polskiej ,[6][7][8] ukończonej pomiędzy 1112 i 1118 przez Galla Anonima, jest synem Siemowita urodzonym ok. 870–880. W Res gestae saxonicae sive annalium libri tres X-wiecznej niemieckiej kronice, napisanej przez Widukinda Corvey, czytamy, że Mieszko I (syn Siemomysła i wnuk Lestka), rządził plemieniem nazwanym Licicaviki,[9] które żyło na terenie dzisiejszej Polski i było znane jako „Lestkowice”, od imienia Lestka, identyfikowane przez historyków z Lędzianami, inaczej zwanymi właśnie Lechitami (Lachami. Ta sama nazwa podana jest także przez Konstantego Porfirogenetę, a z tego plemienia miała pochodzić rodzina Michała z Zachumla. W tym tekście napisano dokładnie, że chodzi o nieochrzczonych mieszkańców znad rzeki Wisły, zwanych jako Litziki .[10][11][12][13][14][15]

Wincenty Kadłubek w Chronica seu originale regum et principum Poloniae (Kronikach królów i książąt polskich), spisanych w latach 1190-1208, wielokrotnie używał nazw Lechitae (Lechici), lechiticus (lechici) i Lechia na określenie całej średniowiecznej Polski.[16][17] Kronika Wielkopolska z 1273 r. opisuje Kazimierza Odnowiciela jako "króla Polaków czyli Lechitów".[18]Zarówno nazwy „Polacy”, jak i „Lechici” były używane w średniowiecznej Polsce jako równoważne określenia. „Laesir’ to staronordyckie określenie Ljachar, ludu w pobliżu Wisły w Polsce.[19] Różne formy nazwy Lechia na określenie państwa polskiego utrzymują się w kilku językach europejskich oraz w niektórych językach Azji Środkowej i Bliskiego Wschodu: „Lehia” po rumuńsku, „Lahestân/لهستان” po persku (oraz zapożyczenie z perskiego: „Lehastan ” w ormiańskim i „Lehistan” w tureckim osmańskim).

Legendy

W polskiej literaturze Lech był także imieniem legendarnego założyciela Polski. Legenda opisuje trzech braci, Lech, Čech i Rus - którzy założyli trzy narody słowiańskie: Polska (znany również jako Lechii ), Bohemia ( Cechy , obecnie znany jako Republika Czeska ), a Rus ( Ruś ). W tej legendzie Lech był założycielem Gniezna .

”Trzej bracia Lech, Czech i Rus eksplorowali dzikie tereny w poszukiwaniu miejsca do osiedlenia się. Nagle zobaczyli wzgórze ze starym dębem i orłem na szczycie. Lech powiedział: to biały orzeł będę przyjąć jako godło ludu mego, a wokół tego dębu zbuduję mój warownię, a ze względu na orle gniazdo (Polski: gniazdo ) będę nazywać Gniezdno (modern: Gniezno ). Pozostali bracia poszli dalej, aby znaleźć miejsce dla swoich ludzi. Czesi udali się na południe (założyć ziemie czeskie ), a Ruś na wschód (założyć Ruś )..[18]

Wariantem tej legendy, z udziałem tylko dwóch braci Lecha i Cech, została po raz pierwszy spisana przez Kosmas z Pragi w Czechach . Legendę opisała Kronika wielkopolska ("Kronika Wielkopolski") ,[20] napisana po łacinie w 1273 roku oraz Kronika Dalimila , napisana po czesku w 1314 roku. [21]

Zobacz także

Linki zewnętrze

Przypisy

  1. ↑ Tadeusz Lehr-Spławiński. Język polski. 1978
  2. ↑ "Laesir is the Old Norse term for the Ljachar, a people near the Vistula in Poland". [in:] Theodore Murdock Andersson, Kari Ellen Gade Morkinskinna: The Earliest Icelandic Chronicle of the Norwegian Kings (1030–1157). ISBN 978-0-8014-3694-9 p. 471; "The word here for Poles is "Laesum" – the dative plural from a nominative plural "Laesir". This clearly is derived from the old name for Pole – "Lyakh", since in the course of the Slavonic paradigm -kh- becomes -s-in accordance with the "second palatalization" and the addition of the regular Norse plural ending of -ir- [...] [in:] The Ukrainian review. 1963. p. 70; "eastern Wends, meaning obviously the Vjatyci/Radimici, Laesir "Poles" or "Western Slavs" (ef. Old Rus'ian ljaxy) [in:] Omeljan Pritsak. Old Scandinavian sources other than the sagas. 1981. p. 300
  3. ↑ "Vandalis, Gothis, Longobardis, Rugis et Gepidis, quos vacant aliqui Cimbros, quos hodie vocamus Pomeranos" [in:] Jan Długosz. Annales seu cronicae incliti Regni Poloniae. t. I., p. 35
  4. ↑ 4,0 4,1 Henryk Paszkiewicz. The making of the Russian nation. Greenwood Press. 1977. p. 353.
  5. ↑ Bohemia and Poland. Chapter 20.pp 512-513. [in:] Timothy Reuter. The New Cambridge Medieval History: c. 900-c.1024. 2000
  6. ↑ Knoll & Schaer (eds.), Gesta Principum Polonorum: The Deeds of the Princes of the Poles, (Budapest, 2003
  7. ↑ Ljudmila Mikhailovna Popova (ed.), Gall Anonim, Khronika u Deianiia Kniazei ili Pravitelei Polskikh, (Moscow, 1961
  8. ↑ Laurence Mizler de Kolof (ed.), Historiarum Poloniae et Magni Ducatus Lithuaniae Scriptorum Quotquot Ab Initio Reipublicae Polonae Ad Nostra Usque Temporar Extant Omnium Collectio Magna, (Warsaw, 1769
  9. ↑ Wood, Raymond F. (tr.). "The three books of the deeds of the Saxons, by Widukind of Corvey, translated with introduction, notes, and bibliography." Dissertation. University of California, Los Angeles, 1949. English translation
  10. ↑ Hensel, Witold (1960). The Beginnings of the Polish State. Polonia Publishing House. p. 47.
  11. ↑ Jenkins, Romilly James Heald (1962). Constantine Porphyrogenitus, De Adminstrando Imperio: Volume 2, Commentary. Athlone Press. p. 139, 216.
  12. ↑ Łowmiański, Henryk (1976). "Problematyka początków państwa polskiego w nowszych badaniach historycznych". Slavia Antiqua. 23: 105–106.
  13. ↑ Paszkiewicz, Henryk (1977). The Making of the Russian Nation. Greenwood Press. p. 359. ISBN 978-0-8371-8757-0.
  14. ↑ Braun, Jerzy (1985). Poland in Christian Civilization. Veritas Foundation Publication Centre. p. 114.
  15. ↑ Kalhous, David (2012). Anatomy of a Duchy: The Political and Ecclesiastical Structures of Early P?emyslid Bohemia. BRILL. pp. 94–96. ISBN 90-04-22980-9.
  16. ↑ Text of "Chronica seu originale regum et principum Poloniae" in Latin
  17. ↑ "Monumenta Poloniae historica" T. 2 red. August Bielowski, Lwów 1872
  18. ↑ 18,0 18,1 "Kronika wielkopolska" ("Greater Poland Chronicle"), Kazimierz Abgarowicz, Brygida Kürbisówna, PWN, Warszawa 1965, second edition Kraków 2010, ISBN 978-83-242-1275-0
  19. ↑ Theodore Murdock Andersson, Kari Ellen Gade Morkinskinna: The Earliest Icelandic Chronicle of the Norwegian Kings (1030-1157). ISBN 978-0-8014-3694-9 p. 471 "Laesir is the Old Norse term for the Ljachar, a people near the Vistula in Poland".
  20. ↑ Brygida Kürbisówna, "Studia nad Kroniką wielkopolską", Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań 1952
  21. ↑ Die alttschechische Reimchronik des sogenannten Dalimil, Munich: Sagner, 1981
.Ten artykuł bazuje na treści podobnej strony z angielskiej Wikipediii, gdzie można podejrzeć historię jej edycji oraz autorów. Strona ta została przetłumaczona i umieszczona w Wedapedii, gdyż nie było jej na polskiej Wikipedii, a próby jej dodania zostały odrzucone przed tamtejszych redaktorów. Jej edycje i autorów po imporcie można zobaczyć w historii strony. Prawa autorskie: licencja CC-BY-SA 3.0 oraz GNU FDL
Źródło: „https://wedapedia.pl/index.php?title=Lechici&oldid=2135”