| UWAGA |
|---|
Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach. |
Teoria autochtonicznego pochodzenia Słowian
Teoria autochtonicznego pochodzenia Słowian, teoria autochtoniczna – koncepcje tłumaczące pochodzenie Słowian od hipotetycznego ludu, Prasłowian, utożsamionego przez Józefa Kostrzewskiego z twórcami kultury łużyckiej[1]. Prasłowianie mieli zamieszkiwać tereny dzisiejszej Polski już w epoce brązu (jako autochtoni lub napływ). Wczesne teorie zakładały, że początkowo wszyscy Słowianie wywodzili się z Polski, zakładając, iż jedynie Polacy stanowią jedyny autochtoniczny lud, jednak współczesne badania dowodzą autochtoniczności również innych ludów słowiańskich niezależnie od regionu, uznając iż pochodzą oni między innymi od plemion sarmackich i wschodniogermańskich, zależnie od regionu[2].
Teoria Łużycka
Teoria autochtoniczna Kostrzewskiego z roku 1913 była odpowiedzią na powstałą kilka lat wcześniej teorię allochtoniczną, pogląd umieszczający siedziby wczesnych Słowian bardziej na wschodzie, w dorzeczu Dniepru (autorem pierwszej publikacji z roku 1902 na ten temat był czeski archeolog Lubor Niederle)[3]. Pierwsi Słowianie przypuszczalnie dotarli na ziemie współczesnej Polski w najbardziej wysuniętym na południowy wschód jej zakątku (okolice Przemyśla i Rzeszowa). W periodyzacji dziejów okres ten nazywany jest okresem rzymskim i dotyczy terenów zajętych przez Celtów po rzekę San i dalej[4].
Hipoteza autochtoniczna była popierana przez archeologów K. Jażdżewskiego, W. Hensla i L. Leciejewicza, językoznawców T. Lehra-Spławińskiego i M. Rudnickiego oraz antropologa J. Czekanowskiego[5], a zwalczana przez zwolenników szkoły allochtonicznej (m.in. J.M. Rozwadowskiego) oraz przedstawicieli tradycji badawczych krakowskiej szkoły archeologii historycznej, uformowanej przez Kazimierza Godłowskiego[6].
Istnieją też koncepcje łączące kulturę trzciniecką z kolebką Prasłowian (na ziemiach polskich cztery zachodnie grupy tej kultury)[7].
Pogląd o nieprzerwanej obecności Słowian nad Odrą i Wisłą przynajmniej od 1500 roku przed naszą erą obowiązywał, również ze względów geopolitycznych, w polskiej archeologii do końca XX wieku[8].
Badania genetyczne
Badania potwierdzające ciągłość pokoleniową historii Słowian dostarczają niektóre współczesne badania genetyczne, na przykład analizy haplogrup mtDNA, jednocześnie stojąc jednak w wyraźnej opozycji do teorii Józefa Kostrzewskiego, która zakładała Polskę jako kolebkę wszystkich Słowian[9][10].
Na podstawie badań kompletnych genomów mitochondrialnych zidentyfikowano haplotypy w obrębie haplogrupy H5, charakterystyczne tylko dla populacji słowiańskich. Zidentyfikowano podhaplogrupy mtDNA: U4a2a, U4a2, HV3, również występujące z największą częstością w społeczeństwach słowiańskich. Wyniki pozwoliły wysunąć przypuszczenie, że przodkami współczesnych populacji słowiańskich mogą być przedstawiciele kultur neolitycznych lub co najmniej populacji z okresu brązu z terenu centralnej Europy[11].
Znacznie większy sukces osiągnięto poprzez badania haplogrup męskiego chromosomu - R1a, N1c1 i I2 oraz ich mutacji. Wyniki badań zasadniczo wykluczyły pojęcie "Prasłowian" zakładając pochodzenie ludności zachodniosłowiańskiej od Germanów Wschodnich, wschodniosłowiańskiej od Sarmatów, a południowosłowiańskiej od Daków, Traków czy Dalmatów. Mimo różnic między tymi ludami, wykazano jednak pokrewieństwo między nimi. Nowoczesne badania stoją jednak w sprzeczności z teoriami takimi jak dominująca obecności Bałtów w Białorusi, Ugrofinów w okolicach Moskwy czy odrębności Traków i Wenedów, a także obecności Celtów na Połabiu. Zakłada, że autochtoniczność dotyczy niemal wszystkich grup Europy, bez wyraźnego wyparcia grup przez inne narody[2]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Jerzy Gąssowski, Kultura pradziejowa na ziemiach polskich, Warszawa: Państ. Wyd. Naukowe, 1985, s. 163, ISBN 83-01-05421-2, OCLC 835897344.
- ↑ 2,0 2,1 Zawadzińska Zofia, Porównanie teorii allochtonicznej oraz autochtonicznej pochodzenia Słowian w świetle danych archeologicznych i antropologicznych, Repozytorium Uniwersytetu Jagiellońskiego, 19 września 2016.
- ↑ Norman Davies, Boże igrzysko. Historia Polski. 2002, s. 61.
- ↑ Norman Davies, Boże igrzysko. Historia Polski. 2002, s. 64.
- ↑ Kazimierz Godłowski, Janusz Krzysztof Kozłowski, Historia starożytna ziem polskich, Warszawa: Państ. Wyd. Naukowe, 1985, s. 89, ISBN 83-01-04227-3, OCLC 835896975.
- ↑ Archeologia o początkach Słowian: materiały z konferencji, Kraków, 19–21 listopada 2001, 2005, s. 65.
- ↑ Wstęp. W: Gerard Labuda: Słowiańszczyna starożytna i wczesnośredniowieczna. Poznań: WPTPN, 2003, s. 16. ISBN 83-7063-381-1.
- ↑ Zdzisław Skrok: Czy wikingowie stworzyli Polskę?, 2013, s. 58.
- ↑ Ludwika Tomala: Przodkowie Słowian mogli być w Europie 4 tys. lat temu. naukawpolsce.pap.pl, 2013-01-28. [dostęp 2014-03-06]. Cytat: „Odnajdujemy tam komponenty puli mtDNA Słowian, które były obecne w Europie Środkowej już w epoce brązu, więc przynajmniej w 3 tysiącleciu p.n.e” (pol.).
- ↑ Wojciech Pastuszka: Wyniki badań DNA wskazują ciągłość genetyczną mieszkańców Polski od czasów starożytnego Rzymu. historia.wp.pl, 31 października 2014. [dostęp 2014-12-13]. (pol.).
- ↑ Luiza Handschuh, Marzena Matla, Andrzej Legocki, Piotr Kozłowski, Tomasz Jasiński, Janusz Piontek, Hanna Kóčka-Krenz, Marek Figlerowicz: Dynastia i społeczeństwo państwa Piastów w świetle zintegrowanych badan historycznych, antropologicznych i genomicznych – podstawowe założenia i cele projektu realizowanego przez Poznańskie Centrum Archeogenomiki. W: Tradycje i nowoczesność. Początki państwa polskiego na tle środkowoeuropejskim w badaniach interdyscyplinarnych. Hanna Kóčka-Krenz, Marzena Matla, Marcin Danielewski (red.). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016, s. 314, seria: Historia nr 230. ISBN 978-83-232-3119-6. ISSN 0554-8217. [dostęp 2020-08-10].