UWAGA |
---|
Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach. |
Gwda
Gwda w Pile (Wyspa Gardolinka) | |
Kontynent | |
---|---|
Państwo | |
Rzeka | |
Długość | 145 km |
Średni przepływ |
27,2 m³/s (Piła) |
Źródło | |
Miejsce | jez. Wierzchowo |
Wysokość |
139,0 m n.p.m. |
Ujście | |
Recypient | |
Miejsce | miasto Ujście |
Wysokość |
ok. 48 m n.p.m. |
Współrzędne | |
Położenie na mapie brak Brak mapy: PL-WP | |
Położenie na mapie świata |
Gwda – rzeka na Pojezierzu Południowopomorskim, w wydzielonej Dolinie Gwdy. Jest to prawy dopływ rzeki Noteć. Długość rzeki wynosi 145,1 km, a powierzchnia jej dorzecza 4943 km²[1]
Od jeziora Wierzchowo aż do Ujścia przez rzekę prowadzi szlak kajakowy.
Fragment rzeki jest objęty rezerwatem Dolina Gwdy.
Przebieg
Gwda wypływa z południowego brzegu jeziora Wierzchowo (mezoregion Dolina Gwdy). Jezioro to ma tylko 2 nazwane dopływy: Strużka oraz Bielec. Nie wyróżnia się obecnie jednego obszaru źródłowego Gwdy. Do 1945 r. za obszar źródliskowy Gwdy uznawano teren przy osadzie Kamienna (gmina Biały Bór)[2]. Jednak obszar ten nie został wyróżniony przez Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych IMGW, a został zakwalifikowany do zlewni Bielca (o większych przepływach)[3].
Z jeziora Wierzchowo, rzeka płynie na południe przy południowej części wsi Stare Wierzchowo. Następnie dalej na południe do jeziora Smolęsko. Wypływa od południowego brzegu i biegnie w kierunku południowym. Dalej przepływa przez zachodnią część wsi Spore. Stąd dalej na południe, gdzie wpada do północno-zachodniej zatoki jeziora Wielimie. W pobliżu wsi Gwda Mała wpada do rzeki jej odnoga, Dołga (przepływająca m.in. przez Dołgie Jezioro). Następnie Gwda krzyżuje się z drogą krajową nr 20 oraz torami linii kolejowej Szczecinek-Miastko-Słupsk, a ok. 2,5 km na południe z linią kolejową Szczecinek-Czarne-Chojnice. W okolicach wsi Lubnica wpada do niej największy jej dopływ, Czernica i aż do wsi Lędyczek wyznacza granicę pomiędzy województwami: wielkopolskim i pomorskim. Następnie płynie wzdłuż dróg krajowych nr 22 i nr 11, omijając miasto Jastrowie, oraz wieś Tarnówkę. Kolejno przepływa przez wieś Płytnicę, a ok. 9 km na południe przez Piłę. W miejscowości Ujście wpada do Noteci.
Średni przepływ rzeki w Pile wynosi 27 m³/s[4]. Gwda wpada do mniejszej w tym miejscu Noteci - średni przepływ w Ujściu po połączeniu rzek to 44 m³/s[5].
Jakość wód
Według danych oceny stanu wód Gwdy z 2010 wykonanej dla części do wpływu do jeziora Wielimie określono: II klasę elementów biologicznych, I klasę elementów hydromorfologicznych, II klasę elementów fizykochemicznych[6].
Hydronimia
W polskiej publikacji z 1926 r. przedstawiono nazwy rzeki: Chuda, Chudda, Kudda, Kudowa, Gwda, Wda, Gda, Gwida, Gnida, Głda, Falin, Walin, Walni, Valim, Küddow, Kida[7]. Na polskiej mapie wojskowej z 1936 r. przy oznaczeniu rzeki podano polski egzonim Głda[8].
Do 1945 r. poprzednią niemiecką nazwą rzeki była Küddow[9]. W 1949 r. ustalono urzędowo polską nazwę Gwda[10].
Zagospodarowanie
Elektrownie wodne na Gwdzie:
- „Podgaje” – w Podgajach
- „Jastrowie” – w Jastrowiu
- „Ptusza” – w Ptuszy
- „Tarnowski Młyn” – w Tarnówce
- „Dobrzyca” – w Dobrzycy
- „Koszyce” – w Pile-Koszycach
- „Byszki” – w Byszkach
Przypisy
- ↑ WIOŚ: Stan czystości rzek. 2003. [dostęp 2016-11-14].
- ↑ Arkusz 2166 Kasimirshof. W: Topografische Karten (Meßtischblätter) 1:25 000. Reichsamt für Landesaufnahme, 1928.
- ↑ Arkusz N-33-82-B. W: Zakład Hydrografii i Morfologii Koryt Rzecznych IMGW: Rastrowa Mapa Podziału Hydrograficznego Polski. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, 2007-10. [dostęp 2013-06-28].
- ↑ Index, monitor.pogodynka.pl [dostęp 2017-11-23] (ang.).
- ↑ Index, monitor.pogodynka.pl [dostęp 2017-11-23] (ang.).
- ↑ 04.2 Rzeki. W: Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2010-2011. WIOŚ Szczecin, 2013-01-10, s. 56
- ↑ Krajna i Nakło : studja i rozprawy wydane z okazji pięćdziesięciolecia gimnazjum imienia Bolesława Krzywoustego w Nakle. Nakło; Wyrzysk: 1926. s. 7
- ↑ Arkusz 43 Bydgoszcz. Mapa operacyjna 1:300 000. Wojskowy Instytut Geograficzny, Warszawa: 1936.
- ↑ Arkusz 2766 Lebehnke. W: Topografische Karten (Meßtischblätter) 1:25 000. Reichsamt für Landesaufnahme, 1938.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225, s. 7)
Dorzecze Gwdy
- Zobacz też:
Linki zewnętrzne
- Gwda, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 922 .