| UWAGA |
|---|
Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach. |
Biała (dopływ Wisły)
 Rzeka Biała w Bielsku-Białej | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 28,6 km |
| Źródło | |
| Miejsce | potoki Klimczoka, Szyndzielni i Magury |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | |
| Miejsce | Kaniów |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Biała (niem. Bialka) – rzeka w południowej Polsce, prawy dopływ Wisły. Długość rzeki wynosi 28,6 km, a powierzchnia dorzecza – 139 km²[1].
Źródlisko Białej znajduje się u wschodnich podnóży góry Magura w Beskidzie Śląskim, w Buczkowicach, na wysokości ok. 512 m n.p.m.[2] W górnym biegu, po Wilkowice, rzeka początkowo płynie przez północną część Kotliny Żywieckiej, następnie stanowi granicę pomiędzy Beskidem Śląskim (na zachodzie) a Beskidem Małym (na wschodzie). Niżej, w rejonie Bielska-Białej, przepływa przez wąski pas Pogórza Śląskiego. W dolnym biegu płynie przez tereny Doliny Górnej Wisły, gdzie też w obrębie Czechowic-Dziedzic, na wysokości 242 m n.p.m., uchodzi do Wisły.
Działalność gospodarcza prowadzona w rejonie przyujściowym rzeki przez Przedsiębiorstwo Górnicze „Silesia” sp. z o.o., doprowadziła do zasadniczej zmiany przebiegu jej koryta. Rozwój kopalni i zajmowanie przez nią nowych terenów doprowadziły do odcięcia i zasypania końcowego odcinka koryta Białej na długości około 1,4 km. Wody rzeki zostały skierowane do nowego koryta, które współcześnie uchodzi do Wisły około 820 m poniżej naturalnego miejsca połączenia obu cieków wodnych. Część terenów pokopalnianych, po których dawniej płynęła Biała, została zaadoptowana przez Bielski Park Technologiczny Lotnictwa, Przedsiębiorczości i Innowacji[2].
W dolnej części doliny Białej, w Czechowicach-Dziedzicach i Bestwinie, znajduje się kilka dużych kompleksów sztucznych stawów hodowlanych. Główne dopływy: Białka, Olszówka, Straconka, Niwka, Krzywa i Kromparek. Miejscowości nad Białą to: Bystra, Bielsko-Biała, Bestwina, Kaniów oraz Czechowice-Dziedzice.
Przez wiele wieków Biała była rzeką graniczną – etniczną, diecezjalną i państwową, rozdzielającą historyczne tereny Śląska i Małopolski[3][4][5]. Początkowo stanowiła granicę pomiędzy dawnymi diecezjami: wrocławską i krakowską[6], a od 1783 granicę diecezji tarnowskiej.
Od 1316 roku granica początkowo między śląskimi księstwami: cieszyńskim (od 1572 r. wyodrębnionym z niego państwem bielskim) i oświęcimskim, potem po inkorporacji tego ostatniego do Korony w 1456 – między Królestwem Polskim[7] a ziemiami korony czeskiej. W czasie rozbiorów od 1772 roku rozdzielała prowincje imperium Habsburgów: Galicję i Śląsk Austriacki[8], stanowiła także rzekę graniczną pomiędzy miastami Białą a Bielskiem[9] do połączenia tych miast w jeden organizm w XX wieku. Po II wojnie światowej do końca 1950 roku, kiedy to gminę Bystra-Wilkowice, obejmującą m.in. Bystrą Krakowską, przeniesiono z województwa krakowskiego do katowickiego, granica między tymi województwami[10].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Super User, 6. Karpackie dopływy Wisły, klimatawoda.pl [dostęp 2016-10-22] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-01].
- ↑ 2,0 2,1 Mariusz Rzętała, Robert Machowski, Zlewnia Białej, t. 4, Instytut Badań Regionalnych Biblioteki Śląskiej, 2017, ISBN 978-83-64210-47-1 [dostęp 2019-06-30] (pol.).
- ↑ ...[granica] 'wchodziła na masyw Baraniej Góry i Klimczoka. Stamtąd rzeką Białą docierała ona do Wisły..., w: Renata Pysiewicz-Jędrusik, Andrzej Pustelnik, Beata Konopska: Granice Śląska. Wrocław: Wydawnictwo Rzeka, 1998, s. 15. ISBN 83-906558-4-5.
- ↑ Folder o mieście. W sercu Beskidów. [dostęp 2011-06-05]. (pol.).
- ↑ Historia Bielska-Białej. [dostęp 2011-06-05].
- ↑ Jerzy Polak: Herby Bielska i Białej – geneza, symbolika, rozwój. Bielskie Studia Muzealne, Bielsko-Biała, 1993. [dostęp 2011-06-05]. (pol.).
- ↑ ...położona tuż nad granicą Rzeczypospolitej (rzeka Biała)... w: Jerzy Polak: Herby Bielska i Białej – geneza, symbolika, rozwój. Bielskie Studia Muzealne, Bielsko-Biała, 1993. [dostęp 2011-06-05]. (pol.).
- ↑ ...tworzy wzdłuż całego biegu swego granicę Galycyi od Szląska austryackego, w: Biała rzeka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 182.
- ↑ ...[położone] na lewym brzegu rz. Białej wprost handlowego i przemysłowego miasta galicyjskiego Białej..., w: Bielsko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 216.
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 58, poz. 531.
