| UWAGA |
|---|
Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach. |
Czarna (dopływ Jeziorki)
 Jaz w Żabieńcu | |||||||||||||||||||||||||
| Kontynent | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||
| Województwo | |||||||||||||||||||||||||
| Lokalizacja | |||||||||||||||||||||||||
| Rzeka | |||||||||||||||||||||||||
| Długość | 45,8[1]; 47,427[2] km | ||||||||||||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni | |||||||||||||||||||||||||
| Kod statystyczny |
18789, 18790 | ||||||||||||||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||||||||||||||
| Miejsce | Wierzchowina | ||||||||||||||||||||||||
| Wysokość |
142 m n.p.m. | ||||||||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||||||||||||||
| Recypient | |||||||||||||||||||||||||
| Miejsce | Żabieniec | ||||||||||||||||||||||||
| Wysokość |
97 m n.p.m. | ||||||||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||||||||
| Szlak | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||
Czarna[4] – rzeka w Polsce, do 1973 dopływ Wisły, następnie dopływ Jeziorki, w dolnym biegu pod nazwą Kanał Czarna. Płynie przez Równinę Warszawską w obrębie powiatów grójeckiego i piaseczyńskiego.
Początkowo Czarna była dopływem Wisły. Do 1973 miała 46,3 km długości i zlewnię o powierzchni 230 km². Następnie część jej wód poprowadzono kanałem do Jeziorki i to ramię (lewe) stało się według urzędowych wykazów głównym korytem rzeki, ale ramię płynące starym korytem (prawe) również zachowało nazwę Czarna. Bifurkacja znajduje się na 31,8 km biegu rzeki, w Budach Sułkowskich[1]. Nowy dolny, skanalizowany w 1973 odcinek Czarnej częściowo pokrywa się z dawnym biegiem rzeki Zielonej, która po tej regulacji stała się dopływem Czarnej, stąd w niektórych źródłach nadal jest opisywany jako odcinek Zielonej[5]. Na Mapie Podziału Hydrograficznego Polski (MPHP) ciek o nazwie Czarna i identyfikatorze 2586 płynie od źródeł do Jeziorki. Odcinki powyżej bifurkacji są nazywane odcinkami Czarnej, a poniżej – Kanału Czarna[2]. W wykazie hydronimów przygotowanym dla administracji rządowej Czarna od źródeł do bifurkacji i Kanał Czarna wpadający do Jeziorki są odcinkami jednego cieku, mającymi odrębne nazwy[6]. Z kolei według Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych (PRNG) nazwę „Czarna” nosi rzeka płynąca na odcinku od źródeł do rozwidlenia, przechodząc w inną rzekę, również o nazwie „Czarna”, płynącą do Wisły, oraz w kanał o nazwie „Kanał Czarna” płynący do Jeziorki[7][4]. Ciek łączy się z Jeziorką na 15,280 km jej biegu[3].
Odcinek płynący starym korytem Czarnej poniżej bifurkacji zachował nazwę Czarna, przy czym na MPHP ma nazwę Czarna-Cedron (identyfikator 2554) i wpada do Wisły na obszarze Góry Kalwarii, natomiast w Czersku znajduje się kolejna bifurkacja i ciek płynący prawym ramieniem ma nazwę Czarna i identyfikator 25536. Wpada on do Wisły w Górze Kalwarii nieco na południe od Czarnej-Cedronu[2]. Z kolei według PRNG Kanał Czarna-Cedron to lewe ramię poniżej bifurkacji w Czersku, a Czarna to ciek od bifurkacji w Budach Sułkowskich do ujścia prawego ramienia w Górze Kalwarii[7].
W planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły z 2011 Czarna wraz z dopływami stanowi do naturalną jednolitą część wód powierzchniowych PLRW20001725869 (Czarna) o typie 17 (potok piaszczysty)[8]. Na potrzeby monitoringu jakości jej wód wyznaczono punkt pomiarowo-kontrolny Czarna (Zielona) – Żabieniec. W 2010 stwierdzono w nim trzecią klasę makrofitowego indeksu rzecznego i przekroczenie norm dobrego stanu ogólnego węgla organicznego i azotu Kjeldahla, przy pozostałych wartościach elementów fizykochemicznych w klasie pierwszej lub drugiej. Skutkiem tego stan ekologiczny wód sklasyfikowano jako umiarkowany[9]. W 2016 i 2019 przekroczenie norm drugiej klasy elementów fizykochemicznych stwierdzono jedynie dla fosforu. Wtedy także trzecią klasę wykazał wskaźnik zoobentosu. W 2019 makrofity ponownie uzyskały klasę trzecią, natomiast fitobentos pierwszą. W tym roku stan ichtiofauny sklasyfikowano w piątej klasie, przez co stan ekologiczny sklasyfikowano jako zły. W 2016 zbadano również niektóre substancje priorytetowe i spośród nich żadna nie przekroczyła norm dobrego stanu chemicznego[10]. Główne źródła zrzutu ścieków to odprowadzanie wody ze stawów w Żabieńcu, a także ścieki komunalne z Sułkowic[3].
Zgodnie z typologią abiotyczną ciek został sklasyfikowany jako potok nizinny piaszczysty (17)[3]. Jego pochodzenie jest naturalne[3]. Na jego przebiegu znajdują się 24 urządzenia piętrzące[3]. Główne gatunki ryb to płoć, okoń i szczupak[3].
Wody Kanału Czarna zasilają stawy rybne Instytutu Rybactwa Śródlądowego im. Stanisława Sakowicza, których część tworzy specjalny obszar ochrony siedlisk Stawy w Żabieńcu PLH140039[5].
Zobacz też
- Czarna - strona ujednoznaczniająca.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Tablica 3.1.1 Podział hydrograficzny Polski (wersja skrócona). W: Juliusz Stachẏ: Atlas hydrologiczny Polski. T. II: Zeszyt 1. Metoda opracowania i zestawienia liczbowe. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1986, s. 89, 104.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Mapa Podziału Hydrograficznego Polski w skali 1:10 000, 2014.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Pracownia Gospodarki Wodnej „PRO-WODA” i inni, Opracowanie warunków korzystania z wód zlewni Jeziorki wraz z opracowaniem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, Warszawa, sierpień 2012, s. 29, 31–32, 63, 69 [dostęp 2021-08-01].
- ↑ 4,0 4,1 Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 sierpnia 2022, identyfikator PRNG: 18789, 18790
- ↑ 5,0 5,1 Stawy w Żabieńcu, Instytut na Rzecz Ekorozwoju. Natura 2000 a turystyka.
- ↑ Komisja Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych: Hydronimy. Izabella Krauze-Tomczyk, Jerzy Ostrowski (oprac. red). T. 1. Cz. 1: Wody płynące, źródła, wodospady. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006, s. 40. ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ 7,0 7,1 geoportal.gov.pl, geoportal.gov.pl [dostęp 2021-07-27].
- ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły M.P. z 2011 r. nr 49, poz. 549
- ↑ Monitoring rzek w 2010 roku [xlsx], Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie.
- ↑ Ocena stanu jednolitych części wód rzek i zbiorników zaporowych w latach 2014-2019 na podstawie monitoringu - tabela [xlsx], Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2020.