UWAGA |
---|
Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach. |
Tadeusz Stanisław Grabowski
Data i miejsce urodzenia |
15 stycznia 1881 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Chargé d’affaires/Poseł RP w Bułgarii | |
Okres |
od 1 grudnia 1918 |
Poprzednik |
funkcja utworzona |
Następca | |
Poseł RP w Brazylii | |
Okres |
od 1 kwietnia 1927 |
Poprzednik | |
Następca | |
Odznaczenia | |
Tadeusz Stanisław Grabowski, ps. T. Barg, Ziemowit Buława, Władysław Dobromilski, Stanko Karadżow, Tau-Gama (ur. 15 stycznia 1881 w Dobromilu[1], zm. 22 stycznia 1975 w Krakowie) – polski historyk literatury słowiańskiej, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wrocławskiego, dyplomata.
Życiorys
Był synem Władysława (adwokata) i Katarzyny Adeli z Hauserów; uczęszczał do gimnazjum humanistycznego w Jarosławiu (do 1901), następnie studiował na uniwersytetach w Krakowie, Pradze, Zagrzebiu i Wiedniu (1903–1907). Uzupełniał studia na uniwersytetach w Belgradzie, Sofii, Petersburgu, Moskwie, Kazaniu i Kijowie (1907–1908). Wśród jego wykładowców byli m.in. Tomasz Garrigue Masaryk, Jan Łoś, Wiktor Czermak, Jan Michał Rozwadowski. W 1910 obronił na uniwersytecie w Wiedniu doktorat na podstawie pracy Silvije Kranjčevic und seine Dichtung. W latach 1908–1915 był lektorem języków słowiańskich na Uniwersytecie Jagiellońskim, a 1910–1918 uczył języków rosyjskiego i polskiego w II gimnazjum w Krakowie.
W kolejnych latach był zaangażowany w działalność polityczną i dyplomatyczną. Pracował m.in. jako referent prasy słowiańskiej w Departamencie Wojskowym Naczelnego Komitetu Narodowego (1915–1916), w 1916 organizował polskie biuro prasowe w Konstantynopolu. W latach 1916–1918 był delegatem Departamentu Stanu Królestwa Polskiego w Sofii, a w latach 1918–1925 ministrem pełnomocnym i posłem nadzwyczajnym w Sofii. Po powrocie do Polski kierował Wydziałem Nauki Ministerstwa Spraw Zagranicznych (1925–1927); ze względu na zaangażowanie publiczne nie przyjął Katedry Literatur Słowiańskich na UJ. W 1927 wyjechał ponownie na placówkę dyplomatyczną – został ministrem pełnomocnym i posłem nadzwyczajnym w Rio de Janeiro; w 1938 odszedł z dyplomacji po konflikcie z ministrem spraw zagranicznych Józefem Beckiem. Przez pewien czas prowadził wykłady z historii kultury narodów słowiańskich na uniwersytecie w Rio de Janeiro (1935–1936). W 1939 był dyrektorem Polskiego Instytutu Współpracy z Zagranicą w Warszawie.
W czasie okupacji niemieckiej uczestniczył w tajnym nauczaniu w Krakowie i Warszawie, zarówno na poziomie licealnym, jak i akademickim (na tajnym Uniwersytecie Warszawskim). Po wojnie został profesorem nadzwyczajnym (1945) i zwyczajnym (1946) Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz kierownikiem Katedry Nowszych Literatur Słowiańskich (do 1955); w latach 1955–1960 pozostawał pracownikiem naukowym Katedry Filologii Słowiańskiej. Był również związany z Uniwersytetem Wrocławskim (1946–1947 pracownik naukowy Katedry Filologii Słowiańskiej) i Uniwersytetem Warszawskim (1951–1953 wykładowca). Prowadził wykłady z historii współczesnych literatur bułgarskiej, czeskiej i serbsko-chorwackiej, zaangażowany w prace oraz przewodniczący Komitetu Słowiańskiego w Polsce.
Od 1936 był członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego; w latach 1961–1963 przewodniczył Komisji Słowianoznawstwa Oddziału PAN w Krakowie. Brał również udział w pracach m.in. Towarzystwa Słowiańskiego w Sofii, Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Czesko-Słowackiej, Towarzystwa Polsko-Łużyckiego, Towarzystwa Polsko-Bułgarskiego, Polskiego Towarzystwa Filologicznego, Polskiego Towarzystwa Historycznego, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego.
W badaniach naukowych zajmował się historią literatur południowosłowiańskich, historią literatury i kultury łużyckiej. Przedstawił szerokie uzasadnienie związków kulturowych i ideowych, łączących narody polski i bułgarski; przyczynił się do wydania przekładów wielu dzieł literatury polskiej na język bułgarski, dokonanych przez Dorę Gabe. Analizował twórczość Zygmunta Krasińskiego na tle literatur słowiańskich, badał także wykłady Mickiewicza w Paryżu, poświęcone kulturze i literaturze Słowian południowych, wschodnich i zachodnich. Interesował się współczesną literaturą chorwacką, łużycką i słowacką. Badał sprawę grobu Władysława Warneńczyka. Opracował dla potrzeb edytorskich nieznane wcześniej Pamiętniki Władysława Gawrońskiego (członka Oddziału Kozaków Sułtańskich Michała Czajkowskiego – Sadyka Paszy). Badał związki wybitnego slawisty i językoznawcy łużyckiego Karola Muki z krakowską Akademią Umiejętności. Współpracował z czasopismami „Świat Słowiański” (1905–1914) oraz „Pamiętnik Słowiański” (1949–1952). W młodości nawiązał przyjaźń ze znanym pisarzem Ivo Andriciem.
Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera XIXA-zach)[2][3].
Ordery i odznaczenia
- Złoty Krzyż Zasługi[4]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Cywilnej (Bułgaria, 1932)[5]
- Krzyż Wielki Order Świętego Sawy (Jugosławia)
- Krzyż Wielki Order Krzyża Południa (Brazylia, 1938)[6]
- Wielki Oficer Order Krzyża Południa (Brazylia, 1934)[7][8]
- Wielki Oficer Order Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 1932)[9]
- Wielki Oficer Order Lwa Białego (Czechosłowacja)[10]
- Order Cyryla i Metodego III klasy (Bułgaria, 1963)[4]
- Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej (Francja)[5]
Publikacje
- Współczesna Chorwacja (1905–1908, 2 tomy)
- Anton Ażkerc, poeta słoweński (1906)
- Liryka Mihovila Nikolića (1906)
- Orzeszkowa (1906)
- Lucjan Siemieński jako krytyk i historyk literatury (1907)
- Najnowsza historia literatur południowo-słowiańskich (1909)
- S. S. Bobczew (1910)
- Romantyzm polski wśród Słowian (1910)
- Ślady wpływów Schopenhauera i Hartmanna na poezję S. Kranjčevica (1910)
- Silvije Kranjčevic und seine Dichtung (1911)
- Sprawa szczątków grobu Warneńczyka (1911)
- Komisariat królewski Chorwacji (1912)
- Dzieło rosyjskie o Skardze (1913)
- Zygmunt Krasiński w literaturach słowiańskich (1914)
- Balgari i Poljaci (1916)
- Polska a Słowiańszczyzna. Historyczny rzut oka na polskie słowianofilstwo (1927)
- Łużyczanie, ich walka, klęski i... triumf (1947)
- Kultura i literatura Łużyczan (1948)
- Z badań nad macedońską twórczością ludową (1960)
- Józef Dobrowski, twórca slawistyki naukowej (1963)
- Ivo conte Vojnović i in.
Przypisy
- ↑ „Kto był kim w II Rzeczypospolitej”, pod red. prof. Jacka. M. Majchrowskiego, Warszawa 1994, wyd I
- ↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych, zck-krakow.pl [dostęp 2021-07-23] .
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803–2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 88, ISBN 978-83-233-4527-5 .
- ↑ 4,0 4,1 Wiktor Krzysztof Cygan: Oficerowie Legionów Polskich1914–1917: G-K. Warszawa: Barwa i Broń, 2007, s. 57
- ↑ 5,0 5,1 Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 94. [dostęp 2021-07-23].
- ↑ Diário Oficial da União (DOU). 1938-03-28. [dostęp 2014-08-08]. (port.).
- ↑ Diário Oficial da União (DOU). 1934-10-26. [dostęp 2014-06-22]. (port.).
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 2, s. 45, 1935.
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 19, s. 262, 1932.
- ↑ Odznaczenia. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 9, s. 143, 1932
Bibliografia
- Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983.
- Kierownicy Wydziałów MSZ II Rzeczypospolitej
- Ludzie urodzeni w Dobromilu
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Pochowani na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie
- Polacy – Oficerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Orderem Cyryla i Metodego
- Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii
- Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Południa
- Polacy odznaczeni Orderem Lwa Białego
- Polacy odznaczeni Orderem św. Sawy
- Polacy odznaczeni Orderem Zasługi Cywilnej
- Polscy dyplomaci doby zaborów
- Polscy historycy literatury
- Polscy slawiści
- Polscy teoretycy kultury
- Posłowie II Rzeczypospolitej
- Przedstawiciele dyplomatyczni II Rzeczypospolitej w Bułgarii
- Przedstawiciele dyplomatyczni Polski w Brazylii
- Przedstawiciele dyplomatyczni Rady Regencyjnej Królestwa Polskiego 1917–1918
- Urodzeni w 1881
- Zmarli w 1975