| UWAGA |
|---|
Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach. |
Tywa
- REDIRECT Szablon:Państwo dane zachodniopomorskie | infobox państwo/core | wariant = PL-ZP | link = | altlink = | nazwa = |rozmiar = }}
- REDIRECT Szablon:Państwo dane zachodniopomorskie|- style="text-align:center; background-color:LightSteelBlue; font-weight:bold; border-top:1px solid #aaa; border-bottom:1px solid #aaa;"
.jpg) Tywa spiętrzona przed jazem przy małej elektrowni w miejscowości Trzaski (powiat gryfiński). Widok z mostu drogowego w kierunku południowo - wschodnim. | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Rzeka | |
| Długość | 47,9 km |
| Powierzchnia zlewni |
264,5 km² |
| Średni przepływ |
0,71 m³/s ujście |
| Źródło | |
| Miejsce | Góralice na płd. od Trzcińska-Zdroju |
| Wysokość |
70 |
| Ujście | |
| Recypient | |
| Miejsce | na płd. od Gryfina |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie brak  Brak mapy: PL-ZP | |
Położenie na mapie świata  | |
Tywa (niem. Thue) – niewielka rzeka w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, będąca prawym dopływem dolnej Odry, płynąca w górnym biegu przez Pojezierze Myśliborskie, w środkowym i dolnym biegu – Równinę Wełtyńską.
Geografia
Długość rzeki wynosi 47,9 km, powierzchnia zlewni 264,5 km²[1][2], przepływ miarodajny SNQ obliczony dla przekroju ujściowego rzeki - 0,71 m³/s[3].
Ze względu na czasową i przestrzenną zmienność przepływu rzeka Tywa jest klasyfikowana jako nizinna w górnym biegu gdzie dno ma podłoże błotnisto - piaszczyste. 5 km od źródła rzeki (w jej środkowym biegu) staje się rzeką górską - jej przepływ wynosi aż 0,91 m³/s, a struktura dna zmienia się w kamienną i piaszczystą[4].
Zlewnia ma charakter rolniczy, 68,42% zajmują grunty orne, pozostałą część zaś użytki zielone (7,84%) i wody (2,8%). Średnia szerokość koryta waha się od 1 m w rejonie źródłowym do 6 m w środkowym biegu rzeki. Jest rzeką stosunkowo płytką, maksymalna głębokość to 0,79 m w odcinku środkowym, natomiast minimalna 0,18 m w rejonie źródłowym. Jej charakterystycznym elementem jest wyraźna, głęboko wcięta dolina rzeczna, wykształcona w oparciu o południkowo przebiegającą rynnę polodowcową[5].
Źródła Tywy znajdują się na wysokości około 70 m n.p.m.[5] w okolicy miejscowości Góralice, uchodzi zaś do Odry Wschodniej - Regalicy poprzez kanał ciepłowniczy elektrowni "Dolna Odra". Ujściowy odcinek (Żórawki – Gryfino) biegnący przez płaski teren jest przebudowany i wykorzystywany jako kanał odprowadzający wody chłodnicze elektrowni Dolna Odra[1].
Przepływa przez 8 jezior rynnowych: Trzcińskie, Dołgie (Dłużyna), Grzybno (Leśne), Grodzkie, Długie, Dłużec, Mostowe, Święte.
Większe miejscowości nad Tywą: Trzcińsko-Zdrój, Strzeszów, Swobnica, Banie, Lubanowo, Tywica.
Dolina dolnej Tywy jest ważnym korytarzem ekologicznym pomiędzy parkiem krajobrazowym Doliny Dolnej Odry a Ostoją Ptasią Natura 2000 „Jeziora Wełtyńskie”. Odcinek ten został włączony w 2004 roku do proponowanej listy obszarów siedliskowych Natura 2000[1].
Historia
Pierwsza wzmianka z 1212 r. odnotowuje nazwę Tyua, kolejne Tywa (1226, 1305), Tywe (1234), Thue (do 1945 r.)[6].
Tywa ma największy spad wodny spośród rzek Pomorza Zachodniego, przez co jej wody wykorzystywano dawniej do napędu licznych młynów wodnych[7]. Do I połowy XIX wieku na odcinku od jeziora Strzeszów do ujścia funkcjonowało 13 urządzeń piętrzących, z czego 10 napędzało młyny. Rzeka płynęła nieuregulowanym, meandrującym korytem, na terenach zalewowych nie powstawały urządzenia melioracyjne. Na przełomie wieków w całym regionie nastąpił intensywny rozwój rolnictwa i związanych z nim prac melioracyjnych oraz regulujących cieki wodne. W roku 1936 na rzece istniało 31 urządzeń piętrzących. W okresie powojennym na obszarze doliny Tywy następuje renaturalizacja w wyniku braku konserwacji sieci melioracyjnej, porzucenia użytkowania części obszarów i zalesienia nieużytków. W bezpośrednim sąsiedztwie rzeki powiększyła się powierzchnia leśna, przede wszystkim kosztem wilgotnych łąk. Współcześnie na rzece zinwentaryzowano 29 budowli piętrzących – głównie niewielkich jazów i progów wybudowanych w celach melioracyjnych lub do napędu, w większości nieistniejących już, młynów. Obecnie użytkowane są one również do zaopatrywania w wodę systemów stawowych oraz jako niewielkie elektrownie (7 sztuk)[5].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Według Stefana Friedricha i Piotra Walocha z Katedry Botaniki i Ochrony Przyrody Akademii Rolniczej w Szczecinie; długość Tywy wynosi 44,6 km. Patrz: Dolina Tywy koło Gryfina – ważna ostoja zachodniopomorskiej przyrody. 2008.
- ↑ Odpowiednio 48,5 km oraz 256,4 km² według Małgorzata Raczyńska, Joanna Żurawska, Stanisław Czachorowski. Chruściki rzeki Rurzycy i Tywy na Nizinie Szczecińskiej (Północno-Zachodnia Polska). „Przegląd Przyrodniczy”. XI, 1, s. 18-19, 2000. Świebodzin: Klub Przyrodników.
- ↑ 4.5.1. Sieć rzeczna. W: Abrys Technika: Program Ochrony Środowiska Miasta i Gminy Gryfino. Poznań: 2004-04. [dostęp 2009-11-28].
- ↑ Małgorzata Raczyńska, Juliusz C. Chojnacki. The structure of macrozoobenthic communities in the Tywa River, a right-bank tributary of the Oder River (northwest Poland). „Oceanological and Hydrobiological Studies”. 38 (3), s. 31-42, Czerwiec 2009. Uniwersytet Gdański. Instytut Oceanografii.. DOI: 10.2478/v10009-009-0029-1. ISSN 1730-413X. [dostęp 2018-10-26]. (ang.).
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Przemiany krajobrazowe w dolinie rzeki Tywy w XIX I XX wieku. Michał Kupiec, Anna Adamkiewicz
- ↑ Ewa Rzetelska-Feleszko, Jerzy Duma: Nazwy rzeczne Pomorza między dolną Wislą a dolną Odrą. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977, s. 127.
- ↑ Rzeka Tywa, prawy doplyw Odry. [dostęp 2017-10-16]. (pol.). na portalu Pomorski Krajobraz Rzeczny