| UWAGA |
|---|
Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach. |
Stanisław Stachowski
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: slawistyka i turkologia | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status |
członek krajowy czynny |
| Uczelnia | |
Stanisław Stachowski (ur. 21 października 1930 w miejscowości Jeziory k. Grodna, zm. 2 lipca 2021 w Krakowie[1]) – polski slawista i turkolog, bałkanista, językoznawca, badacz leksyki, leksykograf.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość spędził w rodzinnym miasteczku. Tam pobierał pierwsze nauki, a w czasie okupacji brał udział w kompletach. Po zakończeniu wojny przyjechał jako repatriant do Tomaszowa Mazowieckiego. Tu w roku 1951 ukończył I Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące i uzyskał maturę. W roku 1951 rozpoczął studia slawistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie w zakresie serbokroatystyki (serbistyki i kroatystyki). Jeszcze w czasie studiów zainteresował się wpływem języka osmańskotureckiego na języki słowiańskie na Bałkanach, w związku z czym zaczął uczęszczać na zajęcia turkologiczne (m.in. Mariana Lewickiego i Włodzimierza Zajączkowskiego). Praca magisterska obroniona w 1956 ukazała się drukiem w kilka lat później (1961). Po ukończeniu studiów rozpoczął pracę w Instytucie Filologii Słowiańskiej UJ.
Doktoryzował się w 1967, na podstawie rozprawy o języku górnołużyckim w dziele Abrahama Frencla, której pisanie rozpoczął pod kierunkiem Tadeusza Lehra-Spławińskiego, a po jego śmierci (1965) kontynuował pod kierunkiem Stanisława Urbańczyka. Przystępując do obrony doktorskiej, miał już w dorobku trzy monografie książkowe, a praca doktorska była jego czwartą książką. Opublikowana w 1973 praca habilitacyjna dotyczyła nie samej slawistyki, lecz właśnie kontaktów słowiańsko-tureckich. W rok później Stachowski otrzymał nominację na docenta, przechodząc równocześnie do Zakładu Turkologii Instytutu Filologii Orientalnej UJ. Tytuł profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1983, a stanowisko profesora zwyczajnego w 1992.
Był członkiem kilku komisji naukowych PAN, a od 1990 także prestiżowej Societas Uralo-Altaica z siedzibą w Hamburgu. Przez wiele lat był redaktorem naczelnym pism Folia Orientalia oraz Prace Językoznawcze. Zeszyty Naukowe UJ. W 1995 założył międzynarodową turkologiczną serię wydawniczą Studia Turcologica Cracoviensia. Dwukrotnie pełnił funkcję wicedyrektora, a raz (1991–1994) dyrektora Instytutu Filologii Orientalnej UJ.
W 1989 zorganizował Katedrę Filologii Węgierskiej UJ, którą następnie kierował do 1991.
Oprócz zajęć dla studentów turkologii i slawistyki prowadził zajęcia z językoznawstwa historyczno-porównawczego również na polonistyce, hungarystyce i rumunistyce.
W 2018 roku otrzymał wyróżenienie od rządu tureckiego za wybitne zasługi[2].
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim[3].
Publikacje
- Przyrostki obcego pochodzenia w języku serbochorwackim, 1961, 163 s.
- Słownik do górnołużyckiego Katechizmu Warychiusza (1597), 1966, 119 s.
- Studia nad chronologią turcyzmów w języku serbsko-chorwackim, 1967, 82 s.
- Język górnołużycki w De originibus Sorabicae Abrahama Frencla (1693-1696), 1967, 189 s.
- Wyrazy serbsko-chorwackie w Thesaurus Polyglottus H. Megisera (1603), 1969, 168 s.
- Studia nad chronologią turcyzmów w języku bułgarskim, 1971, 104 s.
- Fonetyka zapożyczeń osmańsko-tureckich w języku serbsko-chorwackim, 1973, 241 s.
- Studien über die arabischen Lehnwörter im Osmanisch-Türkischen, cz. 1, 1975, 145 s.
- Studien über die arabischen Lehnwörter im Osmanisch-Türkischen, cz. 2, 1977, 246 s.
- Słownik górnołużycki Abrahama Frencla (1693-1696), 1978, 246 s.
- Studien über die arabischen Lehnwörter im Osmanisch-Türkischen, cz. 3, 1981, 147 s.
- Studien über die arabischen Lehnwörter im Osmanisch-Türkischen, cz. 4, 1986, 113 s.
- Türkische Lehnwörter im serbischen Dialekt von Pirot, 1992, 78 s.
- Historisches Wörterbuch der Bildungen auf -cı || -ıcı im Osmanisch-Türkischen, 1996, 197 s.
- Osmanlı Türkçesinde Yeni Farsça alıntılar sözlüğü – Wörterbuch der neupersischen Lehnwörter im Osmanisch-Türkischen, 1998, 303 s.
- Index der türkischen Wörter (= tom 6 w: Franciscus à Mesgnien Meninski: Thesaurus Linguarum Orientalium..., ed. S. Stachowski / M. Ölmez), 2000, 96 s.
- Lexique turc dans le Vocabulaire de P. F. Viguier (1790), 2002, 322 s.
- Glosariusz turecko-polski, 2005, 330 s.
- Słownik historyczny turcyzmów w języku polskim, 2007, 515 s.
- Słownik historyczno-etymologiczny turcyzmów w języku polskim, 2014, LXVI + 640 s.
Przypisy
- ↑ Odszedł prof. dr hab. Stanisław Stachowski. io.filg.uj.edu.pl. [dostęp 2021-07-05].
- ↑ Prof. Stanisław Stachowski wyróżniony tureckim odznaczeniem. uj.edu.pl. [dostęp 2021-07-05].
- ↑ nekrolog, Dziennik Polski 7 lipca 2021
Bibliografia
- Księgi jubileuszowe (zawarte w nich życiorysy były źródłem do tego artykułu)
- Studia in honorem Stanislai Stachowski dicata, Folia Orientalia 36 (Kraków 2000)
- Mańczak-Wohlfeld E. (ed.): Studia linguistica in honorem Stanislai Stachowski, Kraków 2000
- Siemieniec-Gołaś E. / Pomorska M. (ed.): Turks and non-Turks. Studies on the history of linguistic and cultural contacts, Kraków 2005
- Mańczak-Wohlfeld E. / Podolak B. (ed.): Studies on the Turkic world. A Festschrift for Professor Stanisław Stachowski on the occasion of his 80th birthday, Kraków 2010
- Mańczak-Wohlfeld E. / Podolak B. (ed.): Words and dictionaries. A Festschrift for Professor Stanisław Stachowski on the occasion of his 85th birthday, Kraków 2015
- Inne źródła
- Tadeusz Kawka, Szkoła, która przeszła do historii. Encyklopedyczny słownik znanych absolwentów, nauczycieli i rodziców uczniów I Liceum Ogólnokształcącego w Tomaszowie Mazowieckim 1901-2001, Tomaszów Mazowiecki 2001, ISBN 83-910695-1-6, s. 190-191 (fot.).
- Tadeusz Kawka, Leksykon I Liceum Ogólnokształcącego im. Jarosława Dąbrowskiego w Tomaszowie Mazowieckim 1903-1998. Sławni absolwenci, nauczyciele i rodziców uczniów szkoły, Tomaszów Mazowiecki 1998, ISBN 83-910695-0-8, s. 117 (fot.).