UWAGA
Strona jest ponownie oddana do uzytku po zabiegach konfiguracyjnych. Jeśli zobaczą Państwo na niej jakieś błedy techniczne, prosimy o ich zgłoszenie.

Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach.

Teresa Zofia Orłoś

Z Wedapedia
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Teresa Zofia Orłoś
Data i miejsce urodzenia

20 lutego 1930
Lwów

Data i miejsce śmierci

11 listopada 2009
Kraków

profesor nauk humanistycznych
Specjalność: filologia słowiańska
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1964

Habilitacja

1972

Profesura

1987

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Teresa Zofia Orłoś (ur. 20 lutego 1930 we Lwowie, zm. 11 listopada 2009 w Krakowie)[1][2] – polska językoznawczyni, slawistka-bohemistka[3], profesor zwyczajny doktor habilitowany, autorka prac z dziejów języka czeskiego, frazeologii, leksykografii, pozornej ekwiwalencji międzyjęzykowej, wzajemnych wpływów polsko-czeskich i historii bohemistyki. Animatorka polsko-czeskich kontaktów naukowych i wychowawczyni dwóch pokoleń slawistów w Instytucie Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego[potrzebny przypis]. Promotor wielu prac doktorskich i magisterskich.

Biogram

Urodziła się 20 lutego 1930 roku[3][2] we Lwowie[2]. Jej ojciec był chemikiem, matka – farmaceutką[2]. Oboje rodzice, a także starsza siostra Teresy Zofii Orłoś zginęli podczas II wojny światowej[2]. Ona sama przedostała się do Warszawy, a po wojnie zamieszkała u wujostwa w Pradze, gdzie ukończyła jedno z tamtejszych gimnazjów ogólnokształcących[2]. W 1950 zdała maturę i powróciła do Polski, gdzie rozpoczęła studia w nowo otwartej katedrze filologii słowiańskiej w Uniwersytecie Jagiellońskim[2]. Już w czasie studiów kierownik katedry prof. Tadeusz Lehr-Spławiński zaproponował jej pracę naukową w prowadzonej przez niego jednostce[2]. Początkowo była zastępcą asystenta, a na piątym roku studiów została tzw. asystentem kontraktowym[2]. Magisterium obroniła 10 czerwca 1955[2].

Po studiach pozostała pracownicą swojej almae matris, początkowo jako adiunkt, a po roku 1977 jako docent[2]. Jako naukowiec zajmowała się początkowo na historii czeskiego języka literackiego[2]. W 1964 roku na podstawie pracy na temat zapożyczeń z języka polskiego w Słowniku Jungmanna uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych[2]. Pracę tę wydano w 1967 pod tytułem Zapożyczenia polskie w słowniku Jungmanna[4]. W 1972 przyznano jej habilitację na podstawie pracy Zapożyczenia słowiańskie w czeskiej terminologii botanicznej i zoologicznej[5][2]. Opublikowana w formie książkowej praca dwa lata później została uhonorowana Nagrodą Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki[2]. W tym czasie opublikowała także szereg prac bohemistycznych, w szczególności eksplorujących wzajemne relacje językowe między polszczyzną a językiem czeskim[2]. Odkryła również i opisała kilka nieznanych wcześniej rękopisów staroczeskich pochodzących m.in. z tzw. depozytu berlińskiego Biblioteki Jagiellońskiej oraz zbiorów seminarium duchownego w Tarnowie[2]. Tworzyła także pozycje popularno-naukowe[2]. W późniejszym okresie swojej aktywności naukowej skupiała się przede wszystkim na frazeologii współczesnej czeszczyzny[2].

W 1987 została profesorem nadzwyczajnym, a w 1993 – profesorem zwyczajnym[2]. Jednocześnie w latach 1988-1991 była wicedyrektorką instytutu, a w latach 1994-2001 kierowała nowo utworzoną Katedrą Filologii Czeskiej i Łużyckiej[2]. W 2000 roku przeszła na emeryturę, ale jeszcze przez kilka lat pracowała na uczelni, a aktywna zawodowo pozostała niemal do śmierci[2]. Działała m.in. w Komisji Językoznawstwa i Komisji Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk i Komisji Środkowoeuropejskiej Polskiej Akademii Umiejętności[2].

Zmarła 11 listopada 2009 w Krakowie[3][1], pochowana została na cmentarzu Salwatorskim[1].

Bibliografia podmiotu

Autorstwo
  • Teresa Zofia Orłoś, Zapożyczenia polskie w słowniku Jungmanna, Polska Akademia Nauk. Oddział w Krakowie. Prace Komisji Słowianoznawstwa, nr. 11, Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967, OCLC 6754001.
  • Teresa Zofia Orłoś, Zapożyczenia słowiańskie w czeskiej terminologii botanicznej i zoologicznej, „Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 291, Prace językoznawcze, zesz. 39, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, OCLC 2320682.
  • Teresa Zofia Orłoś, Studia bohemistyczne, Seria Select, t. 1 i 2, Kraków: Universitas, 1992, ISBN 978-83-7052-045-8, OCLC 29705100.
  • Teresa Zofia Orłoś, Tysiąc lat czesko-polskich związków językowych = Tisíc let česko-polských jazykových vztahů, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", 1993, ISBN 83-7052-199-1 (pol. • cz.).
  • Teresa Zofia Orłoś, Czeskie odrodzenie narodowe i językowe, Nauka dla Wszystkich, Kraków: Wydaw. Oddziału PAN, 2000, ISBN 83-86726-95-4.
Prace redagowane
  • Teresa Zofia Orłoś (red.), Czesko-polska pozorna ekwiwalencja językowa: materiały pomocnicze dla studentów, polskich bohemistow i czeskich polonistów, Kraków: Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004, ISBN 83-233-1823-9.
  • Halina Mieczkowska, Teresa Zofia Orłoś (red.), Odrodzenie narodowe w Czechach i na Słowacji: księga ku czci profesora Zdzisława Niedzieli, Varia / [Uniwersytet Jagielloński], Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1999, ISBN 83-233-1143-9 (pol. • cz. • słow. • biał.).
  • Teresa Zofia Orłoś (red.), Czesko-polski słownik zdradliwych wyrazów i pułapek frazeologicznych, Kraków: Wydaw. Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2003, ISBN 83-233-1732-1.

Literatura

Studia z filologii słowiańskiej ofiarowane profesor Teresie Zofii Orłoś, pod red. Henryka Wróbla, Kraków 2000.

Przypisy

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Teresa Zofia Orłoś, Kraków, 17.11.2009, „Gazeta Wyborcza”, nekrolog, 17 listopada 2009 [dostęp 2016-06-16].
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 Renata Bura, Zostały z nami jej aniołki; Wspomnienie o prof. Teresie Zofii Orłoś (20 lutego 1930 – 11 listopada 2009), „Alma Mater”, Rita Pagacz-Moczarska (red. nacz.), 129, 2010, s. 51-52 [dostęp 2017-12-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-27].
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Renata Bura, Profesor Teresa Zofia Orłoś (20 II 1930 – 11 XI 2009), „Slavia Occidentalis”, 67, Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2010, s. 201-203, ISSN 0081-0002.
  4. ↑ Teresa Zofia Orłoś, Zapożyczenia polskie w słowniku Jungmanna, Polska Akademia Nauk. Oddział w Krakowie. Prace Komisji Słowianoznawstwa, nr. 11, Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1967, OCLC 6754001.
  5. ↑ Teresa Zofia Orłoś, Zapożyczenia słowiańskie w czeskiej terminologii botanicznej i zoologicznej, „Zeszyty naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 291, Prace językoznawcze, zesz. 39, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, OCLC 2320682.
Źródło: „https://wedapedia.pl/index.php?title=Teresa_Zofia_Orłoś&oldid=854”