UWAGA
Strona jest ponownie oddana do uzytku po zabiegach konfiguracyjnych. Jeśli zobaczą Państwo na niej jakieś błedy techniczne, prosimy o ich zgłoszenie.

Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach.

Barbara Falińska

Z Wedapedia
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Barbara Jadwiga Falińska
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

14 czerwca 1931
Wysocze

Data śmierci

13 marca 2022

profesorka doktorka habilitowana nauk humanistycznych
Specjalność: językoznawstwo
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1966

Profesura

1978 – nadzwyczajna
2002 – zwyczajna

nauczycielka akademicka
Uczelnia

Uniwersytet w Białymstoku
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie
Uczelnia Jańskiego w Łomży
Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Barbara Jadwiga Falińska (ur. 14 czerwca 1931[1][2] w Wysoczu w powiecie ostrowskim[3], zm. 13 marca 2022[4]) – polska językoznawczyni i dialektolożka, polonistka, slawistka, nauczycielka akademicka, działaczka społeczna i oświatowa.

Życiorys

Po skończeniu szkoły podstawowej w Wąsewie uczyła się w Liceum Ogólnokształcącym w Ostrowi Mazowieckiej. Była zmuszona zmienić liceum na szkołę handlową, by szybciej podjąć pracę i pomóc rodzinie w trudnej sytuacji. Po maturze zaczęła pracę w Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Małkini jako księgowa. Następnie przez rok studiowała polonistykę[3]. Uczęszczała na seminarium dyplomowe językoznawcy Witolda Doroszewskiego[5]. Ten zaproponował jej pracę przy Słowniku języka polskiego, dzięki czemu przeprowadziła się do Warszawy. Jako studentka polonistyki uczestniczyła w obozie naukowym na Warmii i Mazurach[3]. Wcześniej, w 1950, wraz z pracownikami naukowymi Katedry Języka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego oraz studentkami i studenci z Koła Językoznawczego szkoliła się w zakresie prowadzenia badań dialektologicznych w rodzinnej wsi i w Myszyńcu w Puszczy Zielonej[3][6]. Porzuciła myśl o studiowaniu medycyny, dokończyła polonistykę i napisała pracę magisterską z dialektologii pt. Studia Warmii i Mazur. Uprawa i obróbka lnu. Po obronie uzupełniła pracę materiałami z badań terenowych. Planowano publikację w Ossolineum. Recenzenci Zdzisław Stieber i Kazimierz Moszyński zarekomendowali uznanie pracy za doktorską. Falińska nie zgodziła się, ponieważ planowała doktorat z innego tematu. Zajmowała się polskim słownictwem tkackim na tle słowiańskim, do czego zachęcił ją Moszyński, udostępniając własne notatki z Polesia. Za zgodą Doroszewskiego przez pół roku uczestniczyła w seminarium Moszyńskiego w Krakowie. Naukowiec poparł podanie Falińskiej do PAN o trzymiesięczne stypendium naukowe na wyjazd i badania w Jugosławii. Efektem była dwutomowa publikacja Polskie słownictwo tkackie na tle słowiańskim (t. 1: Słownik polskich gwarowych nazw tkackich, t. 2: Zróżnicowanie geograficzne. Obróbka włókna). Według recenzentów Franciszka Sławskiego i Anny Kutrzeby-Pojnarowej zakres pracy przewyższał wymagania stawiane pracom doktorskim z polonistyki. Za rekomendacją Doroszewskiego jako pracę doktorską uznano magisterium Falińskiej, a nad tematyką porównawczą miała nadal pracować[3]. W 1966 uzyskała doktorat, a w 1978 – po uzupełnieniu dotychczasowej pracy o tomy trzeci (Zróżnicowanie geograficzne. Tkactwo) i czwarty (Zróżnicowanie geograficzne. Tkaniny i powroźnictwo) – habilitację[3]. W 2002 uzyskała profesurę zwyczajną[7][8].

Od 1980 pracowała na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu w Białymstoku. Była kierowniczką nowo powstałego Zakładu Polszczyzny Regionalnej[3]. Następnie w latach 1993–1999[9] kierowała Instytutem Filologii Polskiej. Wykładała dialektologię i historię języka[3], była promotorką oraz recenzentką prac magisterskich, doktorskich i habilitacyjnych związanych z gwarą i kulturą lokalną[9]. Uczestniczyła w konferencjach dialektologicznych, prowadziła stacjonarne obozy gwaroznawcze. Dojeżdżała do ośrodków naukowych (Suwałki, Olecko, Siedlce, Mława, Łomża), gdzie wykładała dialektologię[3]. Była też zatrudniona na Wydziale Humanistycznym Akademii Podlaskiej, na Wydziale Nauk Pedagogicznych Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie[9] oraz na Uczelni Jańskiego w Łomży i w Instytucie Języka Polskiego PAN. Animowała badania dialektologiczne prowadzone przez studentów i uczniów[3]. W końcu XX wieku prowadziła badania do Atlasu gwar polskich[10]. W ośrodkach naukowych prowadziła seminaria i konwersatoria z dialektologii, historii języka, kultury języka oraz gramatyki historycznej[11]. Była redaktorką „Studiów Gwaroznawczych”[12].

Była członkinią Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Należała do Towarzystwa Kultury Języka, była zastępczynią prezesa[9]. Była zaangażowana w działania Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych przy Mazowieckim Towarzystwie Kultury, należała do Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów[11]. W tym ostatnim w latach 1996–2000 była członkinią zarządu[13]. Zasiadała w jury konkursów dla młodzieży[14].

Współpracowała ze szkołami, zachęcała do zakładania kół gwaroznawczych i prowadzenia badań słownictwa gwarowego. Organizowała coroczne warsztaty gwaroznawcze[3]. Współpracowała w tym zakresie z lokalnymi organizacjami, np. łomżyńskim oddziałem Towarzystwa Kultury Języka i jego prezeską Heleną Czernek[15]. W ramach programu Ojczysty – dodaj do ulubionych finansowego przez Narodowego Centrum Kultury publikowała opracowania z serii Dialog pokoleń, które obejmowały powiaty w północno-wschodniej Polsce[3]. Przykładowo w 2021 ukazała się publikacja Słownictwo ludowe Mazowsza, Podlasia i Suwalszczyzny w układzie tematycznym. Pożywienie, cz. 1: Byłe województwo suwalskie opracowana przez Falińską na podstawie wywiadów, które przeprowadziła młodzież[16]. Podobnie powstały inne publikacje wydane w ramach serii[17]. W 2022 przyznano dofinansowanie na organizację dziewiątej edycji projektu[18]. Obejmował badania terenowe, warsztaty i spotkania z młodzieżą oraz konferencje naukowe[19][20][21].

Odznaczenia i wyróżnienia

W 1989 otrzymała Nagrodę im. Zygmunta Glogera II stopnia za dorobek naukowy i twórcze kontakty z Ziemią Łomżyńską od 1959[22]. W 2006 została laureatką Kurpika, nagrody Prezesa Związku Kurpiów, w kategorii Nauka i pióro[23]. W 2014 została honorową obywatelką gminy Kadzidło[24].

Wybrane prace

Autorstwo

  • Gwary Mazowsza, Podlasia i Suwalszczyzny, Białystok 2004;
  • O badaniu słownictwa gwarowego w powiecie pułtuskim, Warszawa 1970.

Redakcja

  • Polszczyzna północno-wschodnia. Metodologia badań językowych, Wrocław 1989;
  • Witold Doroszewski – mistrz i nauczyciel, Łomża 1997;
  • Z zagadnień leksyki i słowotwórstwa, Łomża 2015;
  • Suwalszczanie o swojej przeszłości: wspomnienia i  życiorysy, Warszawa 2007.

Przypisy

  1. ↑ Współcześni slawiści polscy. Informator, wyd. Kraków 2000, s. 131
  2. ↑ Konferencja w Ostrowi Mazowieckiej – Dialog Pokoleń, dialogpokolen.uw.edu.pl [dostęp 2022-03-14].
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 Barbara Falińska, W świecie gwary, [w:] Dominik Sołowiej, Jarosław Ławski (red.), Białostockie środowisko filologiczne 1968–2018. Historia w 45 wywiadach, Białystok: Wydawnictwo Alter Studio, 2018, s. 104–111, ISBN 978-83-64081-49-1, OCLC 1050828673 [dostęp 2022-03-14].
  4. ↑ Odeszła prof. dr hab. Barbara Falińska – Dialog Pokoleń, dialogpokolen.uw.edu.pl [dostęp 2022-03-14].
  5. ↑ Dość wstydu za język rodziców i dziadków ze wsi, ::4lomza.pl:: Regionalny Portal [dostęp 2022-03-14] (pol.).
  6. ↑ Barbara Falińska, Spotkania z nauczycielami w Puszczy Zielonej. Ze wspomnień językoznawcy, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 7, 1993, s. 263–267.
  7. ↑ Nominacje profesorskie w Pałacu Prezydenckim, Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 20 września 2002 [dostęp 2022-03-14] (pol.).
  8. ↑ Nadanie tytułu naukowego profesora, OpenLEX [dostęp 2022-03-14] (pol.).
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Prof. dr hab. Barbara Jadwiga Falińska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2022-03-14].
  10. ↑ Barbara Falińska, Z badań nad gwarą i kulturą Kurpiów (Zbójna, pow. Łomża), „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 23, 2009, s. 13–29.
  11. ↑ 11,0 11,1 Profesor Barbara Falińska odwiedziła Kadzidło, www.kadzidlo.pl [dostęp 2022-03-16].
  12. ↑ Zakład Historii Języka Polskiego i Dialektologii UW, www.zhjpid.uw.edu.pl [dostęp 2022-03-16].
  13. ↑ Elżbieta Żegalska, Sprawozdanie z działalności Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów w latach 1997–2000, „Studia Łomżyńskie”, 12, 2001, s. 291–304.
  14. ↑ Nagrody dla laureatów VIII edycji Konkursu „By czas nie zaćmił i niepamięć” | Jarosław Zieliński [dostęp 2022-03-16] (pol.).
  15. ↑ Henryka Sędziak, 25-lecie Oddziału Łomżyńskiego Towarzystwa Kultury Języka, „Studia Łomżyńskie” (4), 1993, s. 309–320.
  16. ↑ Promocja książki „Słownictwo ludowe Mazowsza, Podlasia i Suwalszczyzny w układzie tematycznym” – Dialog Pokoleń, dialogpokolen.uw.edu.pl [dostęp 2022-03-14].
  17. ↑ Prof. Barbara Falińska – lingwistka i badaczka gwary suwalskiej, Polskie Radio Białystok [dostęp 2022-03-14] (pol.).
  18. ↑ Dialog pokoleń 2022 – Dialog Pokoleń, dialogpokolen.uw.edu.pl [dostęp 2022-03-14].
  19. ↑ Jak cię słyszą, tak cię piszą..., e-grajewo.pl [dostęp 2022-03-14].
  20. ↑ „Dialog pokoleń” – spotkanie zpanią prof. dr hab. Barbarą Falińską, www.zpowasewo.edu.pl [dostęp 2022-03-14].
  21. ↑ Jolanta Andruszkiewicz, Warsztaty gwaroznawcze z prof. Barbarą Falińską, www.archiwum2.ostrowmaz.pl [dostęp 2022-03-16].
  22. ↑ Laureaci dotychczasowych edycji konkursu im. Zygmunta Glogera, www.stopkapress.com.pl [dostęp 2022-03-16].
  23. ↑ Dotychczasowi laureaci Kurpików (z lat 2001–2019), www.zwiazekkurpiow.pl [dostęp 2022-03-15].
  24. ↑ Uroczysta sesja Rady Gminy Kadzidło – 22.06.2014 r., www.kadzidlo.pl [dostęp 2022-03-16].
Źródło: „https://wedapedia.pl/index.php?title=Barbara_Falińska&oldid=56”