| UWAGA |
|---|
Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach. |
Nysa Kłodzka
 Nysa Kłodzka przepływająca przez Kłodzko | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 181,7 km |
| Powierzchnia zlewni |
4565 km² |
| Średni przepływ |
50 m³/s u ujścia do Odry |
| Źródło | |
| Miejsce | Masyw Śnieżnika, zbocze Trójmorskiego Wierchu, okolice Jodłowa |
| Wysokość |
1006 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | |
| Miejsce | zach. okolice Rybnej |
| Wysokość |
139 m n.p.m. |
| Współrzędne | |
| Mapa | |
.png) Dorzecze Nysy Kłodzkiej | |
Położenie na mapie brak  Brak mapy: POL | |
Położenie na mapie świata  | |
Nysa Kłodzka (cz. Kladská Nisa, niem. Glatzer Neisse) – rzeka w południowo-zachodniej Polsce, na terenie województw dolnośląskiego i opolskiego, lewobrzeżny dopływ Odry.
Przebieg i opis
Źródła w Masywie Śnieżnika, na zboczach Trójmorskiego Wierchu. W górnym swym biegu rzeka wykorzystuje naturalny kanał odpływowy, jakim jest Rów Górnej Nysy[1]. Następnie płynie przez Kotlinę Kłodzką, skąd wyrywa się przez Góry Bardzkie w okolicy Barda, tworząc malowniczy Przełom Nysy Kłodzkiej, jedną z największych osobliwości Sudetów[1]. Przez Góry Bardzkie rzeka płynie kilkoma zakolami (meandrami), charakterystycznymi raczej dla rzeki nizinnej – czym dowodzi swej antecedencji. Po opuszczeniu gór skręca gwałtownie na wschód i płynie Przedgórzem Sudeckim, by w Nysie wpłynąć na Nizinę Śląską[1]. Jej pierwszy równoleżnikowy odcinek podgórski między Bardem a Kamieńcem Ząbkowickim, leży w obrębie szerokiej na 6 km, starej tektonicznie niecki. Nieckę tę, zwaną kamieniecką, wypełniają trzeciorzędowe i plejstoceńskie osady. Poniżej Kamieńca Ząbkowickiego w pobliżu Byczenia Nysa Kłodzka napotyka na przeszkodę w postaci wąskiego rygla skalnego utworzonego przez Wzgórza Kamienieckie przecinające Obniżenie Otmuchowskie. Rygiel ten jest skalistą odnogą wzgórz, dolina rzeczna zwęża się do 150 m. Po minięciu rygla skalnego rzeka wpływa w szeroką na ponad 5 km dolinę ciągnącą się aż do miasta Nysa[2]. Poniżej Nysy na Nizinie Ślaskiej rzeka skręca na północ, po minięciu Skorogoszczy wpada do Odry.
Przepływa przez woj. dolnośląskie i opolskie, a historycznie przez ziemię kłodzką i Dolny Śląsk.
W górnym biegu płynie wartko, tworząc wodospady, na równinie silnie meandruje[1]. Często wylewa, właśnie z tego powodu powstały w XX w. dwa duże zbiorniki retencyjne w okolicach Otmuchowa (Jezioro Otmuchowskie) i Nysy (Jezioro Nyskie), które wykorzystuje się także w celach energetycznych i rekreacyjnych. Pomiędzy Kamieńcem Ząbkowickim i Paczkowem wybudowano dwa nowe zbiorniki (w 2002 roku): Topola i Kozielno razem tworzące Zalew Paczkowski. Planowano i nawet rozpoczęto budowę zbiornika wodnego Zbiornik Kamieniec położonego powyżej Kamieńca Ząbkowickiego. Obecnie prace są wstrzymane, a na obszarze planowanego zbiornika utworzono rezerwat ptactwa, utrudniając tym samym znacznie budowę zbiornika.
W dolnym biegu wykorzystywana wraz z Oławą jako źródło wody dla Wrocławia. Wybudowano kanał przerzutowy prowadzący wodę z Nysy do Oławy.
Na części swojego biegu jest tradycyjną granicą pomiędzy Górnym i Dolnym Śląskiem.
Powodzie
Przed XX wiekiem wysokie stany wód Nysy Kłodzkiej, które zostały wymienione w kronikach wystąpiły w latach: 1270, 26.07.1310, 1387, 1400, 1463, 1475, 1501, 16.08.1598, 1622, 1729, 1736, 22.06.1783 (stan wody w Kłodzku wynosił ok. 6,30 m), 1813, 1829, 1854, 1879, 5-12.08.1880, 19-20.06.1883, 1888, 27-31.07.1897[3]
Na przełomie XIX i XX wieku wdrożono system obserwacji stanu wód. Na jego podstawie wysokie stany wód w Kotlinie Kłodzkiej stwierdzono w latach: 1903, 1938, 1952, 1967, 1970, 1972, 1977 oraz 1997[3].
Ważniejsze powodzie:
- 1598 – ulewne deszcze spowodowały w Bardzie silne osunięcie ziemi ze stoków Bardzkiej Góry i przegrodzenie Nysy Kłodzkiej, która zalała miasto, a potem zmieniła koryto.
- 1997 – powódź tysiąclecia – przez rzekę przetoczyła się 9-metrowa fala, która zalała Kłodzko. Zbiorniki retencyjne nie uchroniły od zalania również Nysy. W całej Kotlinie Kłodzkiej rzeki należące do dorzecza Nysy Kłodzkiej spowodowały olbrzymie straty. Średni przepływ wieloletni u ujścia Nysy Kłodzkiej do Odry wynosi 50 m³/s, przepływ nie powodujący strat w infrastrukturze poniżej zapory zależy od wezbrania Odry i waha się w zakresie 150–190 m³/s, natomiast w lipcu 1997 r. (powódź tysiąclecia) przepływ ten wynosił ponad 1500 m³/s. Wówczas zrzut awaryjny z Jeziora Nyskiego zalał m.in. Nysę, Lewin Brzeski, liczne wsie w dorzeczu rzeki, jak i przyczynił się do znacznego podniesienia się wody w Odrze, która zalała Wrocław.
Podziemne przekroczenie działu wodnego
Część wód potoku Kleśnica (wpadającego do Morawki, dopływu Białej Lądeckiej) odpływa podziemnie z czeskiej Morawy należącej do zlewiska Morza Czarnego[1]. Mamy tu do czynienia z przekroczeniem kontynentalnego działu wodnego.
Główne dopływy
lewostronne[1]:
prawostronne[1]:
- Wilczka, Biała Lądecka, Raczyna, Płocha, Przedpolna, Widna, Biała Głuchołaska, Ścinawa Niemodlińska, Potok Borkowicki
Ważniejsze miejscowości od źródeł
- Międzylesie, Bystrzyca Kłodzka, Kłodzko, Bardo, Kamieniec Ząbkowicki, Paczków, Otmuchów, Nysa, Lewin Brzeski, Skorogoszcz[1].
Zobacz też
- Nysa, Nysa Szalona, Nysa Łużycka, Odra, sztuczne zbiorniki wodne w Polsce, most na Nysie Kłodzkiej w Skorogoszczy
- rzeki Polski
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1993, s. 315–318. ISBN 83-85773-06-1.
- ↑ Wojciech Walczak: Pradolina Nysy i plejstoceńskie zmiany hydrograficzne na przedpolu Sudetów wschodnich. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1954, s. 36–37.
- ↑ 3,0 3,1 Janusz Łach. Historia wezbrań powodziowych na ziemi kłodzkiej i ich wpływ na kierunek przekształceń den dolin Nysy Kłodzkiej i Białej Lądeckiej. „Nauka Przyroda Technologie”, 2009. Zakład Geografii Regionalnej i Turystyki Uniwersytet Wrocławski. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. ISSN 1897-7820.
Bibliografia
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1994, ISBN 83-85773-06-1.