UWAGA
Strona jest ponownie oddana do uzytku po zabiegach konfiguracyjnych. Jeśli zobaczą Państwo na niej jakieś błedy techniczne, prosimy o ich zgłoszenie.

Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach.

Wiktor Jakubowski

Z Wedapedia
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Wiktor Jakubowski
Data i miejsce urodzenia

5 grudnia 1896
Ryga

Data i miejsce śmierci

13 sierpnia 1973
Kraków

Miejsce spoczynku

cmentarz Rakowicki[1]

Zawód, zajęcie

filolog, historyk literatury

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor

Edukacja

domowa, gimnazjum klasyczne w Rydze

Alma Mater

Imperatorski Uniwersytet Piotrogrodzki

Uczelnia

UJ, WSP w Krakowie, UŁ, UW,

Stanowisko

prorektor UJ (1958–1962)
dziekan Wydziału Filologicznego UJ (1964–1966)
kierownik Katedry Historii Literatury Rosyjskiej UJ (1948–1967)
kierownik Katedry Filologii Rosyjskiej UJ (1953–1967)

Wyznanie

prawosławne

Rodzice

Władysław Jan Jakubowski, Wiera z d. Orda

Małżeństwo

Zofia

Wiktor Jakubowski (ur. 5 grudnia 1896 w Rydze, zm. 13 sierpnia 1973 w Krakowie) – polski filolog, historyk literatury i kultury rosyjskiej, autor pierwszych powojennych podręczników do nauki języka rosyjskiego, tłumacz, organizator życia naukowego, twórca powojennej rusycystyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Profesor zwyczajny UJ.

Życiorys

Wiktor Jakubowski urodził się w rodzinie polskiego nauczyciela gimnazjalnego i docenta Politechniki Ryskiej Władysława Jana Jakubowskiego oraz Rosjanki, Wiery z domu Orda, córki prawosławnego duchownego Charisima Ordy, późniejszego biskupa Ireneusza[2][3][4]. Do roku 1915 rodzina mieszkała w Rydze, następnie w Moskwie (do 1917) i Kijowie (do 1921).

Początkowo uczył się w domu, potem w 8-klasowym gimnazjum klasycznym w Rydze, które ukończył w 1914 roku z wyróżnieniem (złotym medalem). W latach 1914–1918 studiował romanistykę na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Imperatorskiego Uniwersytetu Piotrogrodzkiego, którą ukończył uzyskaniem tytułu kandydata nauk filologicznych (odpowiadającego wówczas polskiemu magisterium) na podstawie rozprawy Elementy celtyckie w powieściach cyklu Okrągłego Stołu[2][4]. Był poliglotą; oprócz polskiego i rosyjskiego (w odmianie petersburskiej[5]), które były jego językami ojczystymi, biegle władał ukraińskim, angielskim, niemieckim i francuskim, posługiwał się hiszpańskim, włoskim, rumuńskim, czeskim, słowackim i bułgarskim, posiadał gruntowną znajomość greki, łaciny, znał sanskryt[4].

W roku 1921 przeniósł się do Polski. Zamieszkał w Warszawie. Dzięki doskonałej znajomości języków obcych pracował jako urzędnik, tłumacz, redaktor m.in. w Spółce Akcyjnej Polski Lloyd, Ministerstwie Robót Publicznych, miesięczniku naukowo-literackim „Przegląd Współczesny”, współpracował z Instytutem Bałtyckim w Gdyni oraz czasopismem „Jantar”. Prywatnie udzielał lekcji języka rosyjskiego oraz przygotowywał wielki słownik polsko-rosyjski i rosyjsko-polski. Okupację spędził w Warszawie, gdzie brał udział w tajnym nauczaniu. W roku 1944, po upadku powstania warszawskiego, w którego trakcie stracił niemal kompletne materiały do swego słownika, wyjechał z żoną Zofią do Krakowa.

1 marca 1945 został zatrudniony na Uniwersytecie Jagiellońskim jako tłumacz i lektor języka rosyjskiego, z czasem zlecono mu wykłady z literatury rosyjskiej. Równolegle nauczał języka rosyjskiego na Wydziałach Politechnicznych AGH, w Wyższej Szkole Nauk Społecznych, Akademii Handlowej, literaturę rosyjską wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Pedagogicznej[2].

W 1947 Rada Wydziału Humanistycznego UJ nostryfikowała jego piotrogrodzki dyplom kandydata nauk jako doktorski, dzięki czemu w 1948 otrzymał stanowisko zastępcy profesora, po czym objął nowo powstającą, a właściwie reaktywowaną Katedrę Historii Literatury Rosyjskiej UJ. Działająca w ramach Studium Słowiańskiego katedra ta – razem z Katedrą Języków Ruskich, kierowaną przez prof. Jana Janowa – jako druga w powojennej Polsce (po wrocławskiej) kształciła filologów o specjalności rusycystycznej. W 1953 z połączenia obu katedr utworzono zespołową Katedrę Filologii Rosyjskiej, którą powierzono Wiktorowi Jakubowskiemu. W 1954 został profesorem nadzwyczajnym, w 1962 – profesorem zwyczajnym. Prócz kierowania katedrą piastował funkcję prorektora UJ (1958–1962), dziekana Wydziału Filologicznego UJ (1964–1966), kierownika Studium Zaocznego Filologii Rosyjskiej UJ (1965). W 1967 przeszedł na emeryturę, nadal jednak prowadził wykłady i kontynuował pracę naukową[2]. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie[6].

Wiktor Jakubowski uważany jest za właściwego organizatora powojennej rusycystyki krakowskiej[2][3]. Był nauczycielem i mistrzem kilkuset absolwentów UJ i WSP[2][5][7][8], promotorem 11 doktoratów[2][9]: Zofii Dziechciaruk, Stelli Goldgart, Janusza Henzla, Ewy Korpały-Kirszak, Ryszarda Łużnego, Władysława Piotrowskiego, Ewy Sławęckiej, Józefa Smagi, Lucjana Suchanka, Jadwigi Szymak-Reiferowej, Jadwigi Urbańskiej-Śliszowej. Jego wpływ na kształt krakowskiej rusycystyki, a pośrednio także wschodniej slawistyki, jest trudny do przecenienia[10][3].

Działalność naukowa Wiktora Jakubowskiego rozwijała się w kilku kierunkach. Po ukończeniu studiów romanistycznych miał być „pozostawiony przy uniwersytecie dla przygotowania do objęcia stanowiska profesora” [2][4][3], czemu przeszkodziły – i co ostatecznie odsunęły prawie o 30 lat – wydarzenia związane z rewolucją październikową. Regularną pracę naukową, popularnonaukową, wydawniczą i dydaktyczną podjął dopiero w wieku ok. 50 lat jako pracownik UJ. Zajmował się zarówno tłumaczeniem literatury pięknej (kilka nowel Lwa Tołstoja przełożył i wydał jeszcze przed wojną[2]), pisaniem pierwszych powojennych podręczników szkolnych do nauki języka rosyjskiego, częściowo odtworzył i wydał – również będący pierwszym po 1945 roku – dwutomowy Słownik rosyjsko-polski i polsko-rosyjski. Podstawową jednak dziedziną jego twórczości naukowej było badanie literatury rosyjskiej[11][3], szczególnie staroruskiej, oświeceniowej i XIX-wiecznej[12]. Nie ulegał modom metodologicznym (strukturalizm, semiotyka)[8] i nie poddawał się wpływom ideologicznym (wulgarny socjologizm)[3]; „cenił zawsze i niezmiennie konkretny historycznoliteracki fakt, rozumienie kolorytu epoki”[8], interesował się literaturą „od strony nie tyle immanentnych wartości artystycznych, co walorów poznawczych, prawdy społeczno-obyczajowej bądź psychologicznej, powiązań i uwarunkowań czy relacji zewnętrznych – z rzeczywistością polityczną, procesem dziejowym, historią myśli filozoficzno-społecznej, życiem religijnym oraz duchowością”[10]. Do jego największych osiągnięć należą: tłumaczenie i fundamentalne opracowanie filologiczno-historyczno-kulturologiczne Żywota protopopa Awwakuma (1972); 7 edycji dzieł pisarzy rosyjskich wraz z monograficznymi opracowaniami w serii II Biblioteki Narodowej (Afanasij Nikitin, Aleksandr Radiszczew, Aleksandr Gribojedow, Michaił Lermontow, Nikołaj Leskow); podręczniki (antologie z opracowaniami) do literatury XVII i XVIII w., opracowanie rozdziałów dotyczących literatury staroruskiej i XVIII-wiecznej w Historii literatury rosyjskiej pod red. Mariana Jakóbca.

Publikacje

Bibliografia prac W. Jakubowskiego za lata 1926–1973 zestawiona została przez Ryszarda Łużnego[13] i obejmuje 109 pozycji[2][4][3], w tym, jak wylicza Łużny: „3 podręczniki uniwersyteckie i 8 szkolnych (nie licząc książek do nauczania języka), 2 słowniki, 11 książek o charakterze opracowań monograficznych, 16 tytułów publikacji książkowych przygotowanych pod względem redakcyjno-edytorskim, 14 artykułów i rozpraw, 7 recenzji i sprawozdań, 4 pozycje popularnonaukowe, 47 artykułów encyklopedyczno-słownikowych, 7 prac o tematyce językoznawczej; w dwóch ze swych książek występował Wiktor Jakubowski także jako tłumacz tekstów staroruskich”[2], m.in.:

Przypisy

  1. ↑ Lista pamięci Uniwersytetu Jagiellońskiego UJ. www.uj.edu.pl. [dostęp 2013-03-13]. (pol.).
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 Ryszard Łużny. Profesor Wiktor Jakubowski nie żyje. „Slavia Orientalis”. 1973, nr 4. s. 519–522. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Lucjan Suchanek: Wiktor Jakubowski. W: Złota księga Wydziału Filologicznego. Jan Michalik (red.), Wacław Walecki (red.). Kraków: Księgarnia Akademicka, 2000, s. 502–505.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Józef Smaga. Zagajenie. „Przegląd Rusycystyczny”. 1994, nr 1–2. s. 106–107. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Władysław Piotrowski. Sukces nauczycielski Wiktora Jakubowskiego. „Przegląd Rusycystyczny”. 1994, nr 1–2. s. 108–109. 
  6. ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 107, ISBN 978-83-233-4527-5.
  7. ↑ Janusz Henzel. Profesor Wiktor Jakubowski – nauczyciel języka. „Przegląd Rusycystyczny”. 1994, nr 1–2. s. 114–115. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Józef Smaga. Wiktor Jakubowski – promotor. „Przegląd Rusycystyczny”. 1994, nr 1–2. s. 116. 
  9. ↑ Ryszard Łużny. Czterdzieści lat rusycystycznych studiów i badań historycznoliterackich w okresie powojennym (1949/50–1989/90) w Krakowie. „Slavia Orientalis”. 1991, t. XL, nr 3. s. 247–258. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Ryszard Łużny. Profesor Wiktor Jakubowski i jego dzieło naukowe – po dwudziestu latach od chwili śmierci. „Przegląd Rusycystyczny”. 1994, nr 1–2. s. 117–124. 
  11. ↑ Ryszard Łużny. Wiktor Jakubowski – historyk literatury rosyjskiej. „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Historycznoliterackie”. 1975, z. 33. s. 179–187. 
  12. ↑ Lucjan Suchanek. Wiktor Jakubowski o pisarzach rosyjskich XIX wieku. „Przegląd Rusycystyczny”. 1994, nr 1–2. s. 110–113. 
  13. ↑ Ryszard Łużny. Bibliografia prac W. Jakubowskiego za lata 1926–1973. „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Historycznoliterackie”. 1975, z. 33. s. 188–195. 
Źródło: „https://wedapedia.pl/index.php?title=Wiktor_Jakubowski&oldid=959”