| UWAGA |
|---|
Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach. |
Nogat
 Nogat w okolicach Kępin Wielkich | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Województwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 62 km |
| Powierzchnia zlewni |
112,8 km² |
| Średni przepływ |
20 m³/s (regulowany przez jaz w Białej Górze) przy wypływie z Wisły i 30 m³/s przy ujściu |
| Źródło | |
| Miejsce | Wisła |
| Wysokość | |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient |
Zalew Wiślany |
| Miejsce | nieopodal miejscowości Osłonka |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Nogat – rzeka będąca wschodnim ramieniem ujściowym Wisły, oddzielona od drugiego z ramion, Leniwki, śluzą w Białej Górze. Żeglowna na całej długości. Uchodzi licznymi odnogami do Zalewu Wiślanego, tworząc niewielką deltę.
Częściowo zachowały się wały przeciwpowodziowe z czasów przed budową kaskady w latach 1912–1915[potrzebny przypis].
Długość rzeki wynosi 62 km, a powierzchnia jej dorzecza 1330 km²[1].
Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych[2], Nogat jest rzeką klasy żeglownej II.
Dopływy: Liwa, Młynówka Malborska, oba prawobrzeżne.
Ze względu na wartości przyrodnicze, ujściowy odcinek rzeki został objęty ochroną w postaci rezerwatu Ujście Nogatu i Obszaru Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat. Dolny odcinek stanowi granicę województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego[1].
Historia regulacji
Dawniej rzeka stanowiła jedno z głównych ramion Wisły i spływało nią 87% wód wiślanych. W związku z obniżeniem się poziomu lustra wody w Nogacie podjęto próbę regulacji układu rzecznego i w 1553 przekopano kanał pod Białą Górą, który uratował rzekę od wyschnięcia. Większość wód zaczęła płynąć Nogatem, a Wisła straciła żeglowność na odcinku Biała Góra – Gdańsk. Niedobór wody dla Gdańska i nadmiar dla miejscowości położonych nad Nogatem, wywołał wieloletnie spory. W 1612 wybudowano tamę, która w czasie wojen szwedzkich uległa zniszczeniu, powodując ponowne spory i komplikacje stosunków wodnych. Dopiero w 1848 zatwierdzono projekt odgałęzienia Nogatu od Wisły 4 km poniżej Białej Góry w miejscowości Piekło, w tym celu przekopano kanał, wzniesiono drewniany jaz przeciw krze lodowej i wybudowano wały przeciwpowodziowe z tzw. wielkim upustem, służącym do odprowadzania wód Liwy do Nogatu. W 1879 podwyższono wał przeciwpowodziowy Wisły i przebudowano wielki upust. Po przerwaniu wału i zalaniu Żuław Elbląskich w 1888 zdecydowano o uregulowaniu Wisły. W 1900 nastąpiło prawie całkowite odcięcie dopływu wody z Wisły do Nogatu. Rzekę Nogat skanalizowano przez trzy stopnie wodne: Michałowo, Rakowiec i Szonowo, utrzymując w ten sposób stały poziom wód, umożliwiając ruch statków. W 1930 wybudowano małą śluzę w ujściu Liwy do Nogatu[3].
Miejscowości nad Nogatem
- Biała Góra (śluza) – prawy brzeg
- Pogorzała Wieś (śluza Szonowo) – lewy brzeg
- Grobelno – lewy brzeg
- Malbork
- Czerwone Stogi – lewy brzeg
- Kamienice – lewy brzeg
- Malbork-Rakowiec (śluza) – prawy brzeg
- Szawałd – lewy brzeg
- Janówka – prawy brzeg
- Półmieście – lewy brzeg
- Michałowo (śluza) – lewy brzeg
- Wierciny – lewy brzeg
- Jazowa – lewy brzeg
- Kępki – lewy brzeg
- Kępiny Małe – lewy brzeg
- Bielnik Drugi – prawy brzeg
- Kępiny Wielkie – prawy brzeg
- Osłonka – lewy brzeg
Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Program Ochrony Środowiska dla Gminy Elbląg na lata 2006–2011, s. 32 [dostęp 2013-01-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-09].
- ↑ Dz. U. z 2002 r. Nr 77, poz. 695.
- ↑ Pod. red. Roberta Goni i Włodzimierza Bykowskiego, Dolina Dolnej Wisły dla ciekawych – przewodnik przyrodniczo-turystyczny, TPDW, ZPKChiN, Apeiron. Świecie, 2010. Wydanie I, ISBN 978-83-61821-08-3, ISBN 978-93-62303-05-2
Linki zewnętrzne
- Więcej informacji o węźle wodnym w Białej Górze
- Nogat, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 172.
- Przewodnik Piotra Saleckiego po Nogacie dla żeglarzy i turystów wodnych