UWAGA
Strona jest ponownie oddana do uzytku po zabiegach konfiguracyjnych. Jeśli zobaczą Państwo na niej jakieś błedy techniczne, prosimy o ich zgłoszenie.

Większość artykułów w portalu to nasze własne teksty z kluczowych dziedzin związanych z naszą misją. Spora część materiałów pochodzi też z polskiej wersji Wikipedii, gdzie były odrzucone ze względu na politykę redaktorów (przeczytaj o krytyce Wikipedii). Są też i takie, które zostały przeniesione na nasze strony, gdyż stanowią istotne uzupełnienie merytorycznej treści naszego serwisu. Wszystkie artykuły podlegają edycji przez naszych Użytkowników, dlatego ich wersje mogą się różnić od prezentowanych na innych witrynach.

Wisłok

Z Wedapedia
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Wisłok
Ilustracja
Wisłok w górnym biegu
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Rzeka
Długość 228 km
Powierzchnia zlewni

3540 km²

Średni przepływ

24.5 m³/s

Źródło
Miejsce Wielki Bukowiec (szczyt)
Wysokość

770 m n.p.m.

Współrzędne

49°20′59″N 21°57′28″E/49,349722 21,957778

Ujście
Recypient

San

Miejsce Dębno
Wysokość

183 m n.p.m.[1]

Współrzędne

50°12′22″N 22°31′58″E/50,206111 22,532778

Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko dolnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Multimedia w Wikimedia Commons
Wisłok w Puławach (woj. podkarpackie)
Zapora na rzece Wisłok w Sieniawie
Wisłok w Strzyżowie
Wisłok w Rzeszowie
Ujście Wisłoka do Sanu w Głogowcu

Wisłok – rzeka w południowo-wschodniej Polsce, lewy dopływ Sanu o długości 220 km, dorzecze 3528 km²

Nazwa

Wisłok (którego nazwa pochodzi od Wisły), jak udowadnia Wanda Daszykowska-Ruszel, swoją nazwę wiedzie od języka praindoeuropejskiego, od wyrazu veis, oznaczającego coś ciekłego, płynącego. Z tego źródłosłowu pochodzi nazwa Wisły, Wisełki, Wisłoki i Wisłoka[2].

Położenie

Wisłok to rzeka górska, o wartkim biegu, skalistym podłożu i licznymi przełomami. Wypływa na wysokości 770 m n.p.m. w Beskidzie Niskim, ze stoków Wielkiego Bukowca. W górnym biegu tworzy przełomy, w środkowym meandruje; Przepływa przez Pogórze Bukowskie, Doły Jasielsko-Sanockie, Kotlinę Sandomierską. Na przełomie Wisłoka w Rudawce Rymanowskiej znajduje się Ściana Olzy i Jar Wisłoka; W Sieniawie k. Beska w latach 1971-78 wybudowano na rzece Wisłok zaporę wodną o długości 174 m i wysokości maksymalnej 38 m – powstał zbiornik retencyjny o powierzchni maksymalnej 131 hektarów. Poniżej jego Jar Wisłoka. Na stokach ścian Olzy znajduje się największa w polskich Karpatach odkrywka łupków menilitowych.

Historia

Do roku 1340 Wisłok był rzeką graniczną między państwem Kazimierza Wielkiego a Księstwem Halickim. W okresie zaborów (1772-1914) na Sanie oraz Wisłoku znajdowała się granica administracyjna między Galicją Zachodnią a Wschodnią.

Rozwój osadnictwa nad Wisłokiem przypada na połowę XIV wieku. Wtedy to doszło do lokacji 20 wsi na prawie niemieckim w ziemi sanockiej i przemyskiej. Jedna z większych etnicznych wysp niemieckich powstała za panowania Ludwika Węgierskiego. Obejmowała ona Łańcut i 9 wsi na południe od miasta. Wyspa ta utrzymywała swoją odrębność etniczną aż po XVI wiek, i dopiero wówczas zaczęła się polonizować, ale np. wieś Markowa utrzymała swoją niemieckość do XVIII wieku[3]. Tradycja kolonizacji niemieckiej w dorzeczu Wisłoki i Wisłoka utrwaliła się w świadomości jeszcze w połowie XIX wieku.

W okresie I wojny światowej od 8 do 10 maja 1915 rzeka na odcinku od Odrzechowej do Beska stanowiła linię oporu wojsk rosyjskich (m.in. kozaków dońskich) przed nacierającymi od zachodu pułkami austriacko-niemieckimi[4]. W nocy z 9 na 10 maja pułki bośniackie usiłowały kilkakrotnie sforsować Wisłok w Besku, w miejscu gdzie rzeka płynie głębokim jarem. Rosjanie bronili się zawzięcie, za każdym razem wstrzymując natarcie. [...] Ponieważ Wisłok pod Beskiem okazał się przeszkodą nie do sforsowania, piechota bawarska 10 dywizji uderzyła przez Wzdów na pola jaćmiersko-góreckie, gdzie szturmem na bagnety przełamała pozycje rosyjskie, a straż tylna obsadziła pozycje wzdłuż drogi Zarszyn-Odrzechowa. [...] Przez Zarszyn w kierunku Sanoka maszerowały w tym czasie pułki polskie w służbie austriackiej, a więc 10 i 45pp, czyli te same regimenty, którym nie dane było zejść z gór w dolinę na święta Bożego Narodzenia[5].

Do lat 30. XX wieku Wisłok był rzeką spławną. Pływały po niej szkuty z drewnem do Strzyżowa, a wcześniej okoliczna szlachta, uprawiane przez siebie zboża, spławiała szkutami przez Wisłok, San i Wisłę, aż do Gdańska[2].

Dopływy Wisłoka

Miejscowości położone nad Wisłokiem

W kolejności od źródła do ujścia nad Wisłokiem, są położone następujące miejscowości:

Grupy etnograficzne

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Wisłok, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 603.
  2. ↑ 2,0 2,1 Rzeszowskie ulice i okolice. Marek Czarnota. Rzeszów: Mitel, 2001, s. 54. ISBN 978-83-11-11912-3.
  3. ↑ Barbara Czopek-Kopciuch Adaptacje niemieckich nazw miejscowych w języku polskim. PAN IJP. Kraków. 1995. ISBN 83-85579-33-8 str. 7-8
  4. ↑ Casimir Hermann Baer. Hoffmann, 1922. Der Völkerkrieg: Eine Chronik der Ereignisse seit dem 1. Juli 1914. „die etwa von Radomysl über Wielopole-Besko gegen Nowotaniec verlaufen, dann gegen Südosten abbiegen und bis auf die Höhen nordöstlich des ... „ strony 148, 149, 150, 153, 162, 178,
  5. ↑ [w:] Józef Stachowicz. Miniony czas. strona 36.

Bibliografia

  • Stanisław Kłos. Województwo rzeszowskie. Przewodnik, Warszawa 1973

Linki zewnętrzne

Dopływy Sanu
Lewe
Prawe
Źródło: „https://wedapedia.pl/index.php?title=Wisłok&oldid=2188”